کنارەك ژ ڕێوره‌سمێن عیدا بێلندێ
ئەلیاس نەعمۆ خەتاری
عیدا بێلندێ ئێک ژ عیدێن ئێزدیانە ، ل دەستپێکا چلێ زڤستانێ دئێت دگەل سەرما و سر و سەقەم و بەفر و بارانێ لەوما دبێژن (بێلندە و بێدەرا بەفرێ یە ھندە ) ، وەکو دئێتە خۆیاکرن کو ئەڤ عیدە گەلەک یە كەڤنارە دئێتە خۆیاکرن و برێڤە دچت دناڤ گەلەک ئاین و مەزھەبێن دیدا و ب گەلەک ناڤێن دن دئێتە گێران، ئێک ژ داب و نەریتێن ئێزدیان ژ کەڤندا لسەر دەمێن باب وکالا و ھەتا ئیرۆ رۆژ برێڤە دچن، دناڤا ئاینێ ئێزدیاندا ھەر عیدەکێ رێ و رسمێن خۆ ئێت تایبەت ھەنە و رامانا خۆ یا ھەی و پتریا ڤان چەژن و عید و عەرەفاتا ب سروشتی ڤە دئێنە گرێدان و ب ژیانا بەرێ ڤە یا سەخت و دژوارڤە ب مەرەما پەیداکرنا قوتێ مالێ ڤە و فەحواندنا زەڤی و دەشت و تەرش و تەوالێ خۆ.
ژ رێ و رسمێن عیدا بێلندێ:
ژکەڤندا … بەری عیدێ ب چەند ڕۆژا کاروانێن زەیت و رونی و دۆشاڤێ قەستا گوندێن ئێزدیان دکر و کۆلان کۆلان دگەریان بۆ فروتنێ، دۆشاڤ دکرنە دناڤ كەڤلێ گیانەوەران دا دگۆتنێ (ھێذ) و خەلکێ دکرین ب گەنم و جەھ و نیسك و نوك و کێم ب پاران دھاتە فڕۆتن ، ئەڤ عیدە سێ ڕۆژا ڤەتکێشێت (چارشەمبوو و پێنج شەمبوو و ئینیێ)، لڕۆژا چارشەمبووێ کابانیا مالێ سەوکا دبێژیت کو نانەکی تایبەتە ب عید و عەرەفاتێن ئێزدیانڤە و دگەلدا تایپەت ل عیدا بێلندێ ( خەولێرە) دئیتە چێکرن ، ئەوژی نان سەوکەکە تایبەتە بچەکێ مەزنتڕە ژ سەوکێن دی و ئێک مێویژێ دکنە دناڤدا و ھلدگرن بۆ ھێڤاڕیا عیدێ، ئافرەت دچنە سەر تربا (گۆرستانا ) جلانکا خۆ تژیدکەن ژ سەوک و شلک و دۆشاب (دۆشاڤ) ب خێرا مریێن خۆ دبەنە سەر تربا و ل وێدەر دخون و لئێک و دوو بەلاڤدگەن و ددەنە کەسێن بەلنگاز.
ل ڕۆژا پێنج شەمبووێ دووبارە دچنە سەر تربا ئەڤە ل دانێ سبێ ، لدەمێ ھێڤاری دگەل ڤەگەریانا جۆتێاران ژ جۆتی ئاگر ل بێشیا وان ھلدکرن ب سۆتنا قرشکی و رەشرەشکێ دبێژنێ گورگا گایی جۆتیاران دگەل گایێن جۆتی دڤیا خۆ لسەر وی ئاگریرا ھاڤێتبان ئەڤە لسەر دەمێن بەرێ بوو ، ئیرۆ رژی ئاگر دئێتە ھلکرن و خەلک خۆ دسەرا دھاڤێژن و شریناھیا دگەلدا ھلدھاڤێژن ، ب شەڤێ و ب حازربوونا تەڤایا ئەندامێن مالێ دێ خەولێرە ئێتە شکاندن بدەستێ مەزنێ مالێ لسەر پشتا کچکۆکێ مالێ و داپەشدکڕێت ب ژماڕا کەسێن مالێ و ھەر ئێکی پارچەک بەھرا ویە ھەتا ئیرۆ رۆژ ئەڤ ڕێ و رسمنە دناڤا مالا ئێزدیدا برێڤە دچن و دبەردەوامن ، باشی ھەر کەسەک دێ بارچە نانێ خۆ ڤەکەت و مێویژ دبتە بەھرا ئێکی ژ ئەندامێن مالێ پاشی ھەموو مێویژا وی لێ پیرۆزی دکەن .
ل رۆژا ئینیێ عیدە و تێشتا سبێ ( کشامە ) خوارنەک گەرم ل وەرزێ سار دئێتە خوارن ، پاشی ھەموو خەڵک دچنە زیارەتا باب چاک و خاسا و دچنە مالێن ئێک و دوو عیدانێ . ھێژای گۆتنێ کۆ ب ئینیەکێ بەری ھنگی بێلندا پێرافاتە و رێ و رسمێن ڤێ عیدێ ب پیرێن بیڕافاتڤە دئێنەگێران .
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
