چار سال بسەر كۆمكوژیا ئێزدیان ل شنگال دەربازبوون
تۆرا لالش یا راگەهاندنێ/رائد غانم
ل رۆژا(3/8/2014)ێ رێكخراوا تیرۆرستی یا داعشێ دەست بسەر دەڤەرا شنگالێ دا و كۆمكوژی دەرهەقێ ئێزدیان ئەنجام دا و (6417)كەسێن ئێزدی هاتن گرتن و ب هەزاران دەربەدەر و ئاوارە و كۆچبەربوون،رۆژا ئینیا بێت(3/8)دبتە بۆرینا چار سالان بسەر كۆمكوژیێ دا هەتا نهۆ شنگال بوویە گۆرەپانا سیاسی لناڤ دەستێ هێز و ئالیێن حكومەتا عێراقێ دا و ئاستەنگان لبەر ب جینۆساید ناساندنا كەیسا ئێزدیان دروست دكت.
فەرماندێ فەرماندا شنگال یا پێشمەرگەیێ كوردستانێ(قاسم شەشۆ)دیاركر، باژێرێ شنگال لسەر دەستێ هێزێن پێشمەرگەی ژ دەستێ تیرۆرستێن داعش هاتیە رزگاركرن و پشتی ناوچەداریا سنوونێ ژ مین و تەقەمەنیان هاتیە پاقژكرن ژیان هێدی هێدی ڤەگەریا وێ دەڤەرێ سەرەرای نەبوونا خزمەتكاریان،لێ خەلكێ سڤیل ژ ژیانا خۆ درازی بوون ژبەركو ئەو ڤەگەریا بوونە سەر جیێ باب و كالا لێ دیارە قەدەرا خەلكێ یە شنگال بوویە گۆرەپانا سیاسی لناڤ دەستێ هێز و ئالیێن سیاسی یێن عێراقی دا،ئەم چاڤەرێ بووین خەلك ب تەمامی ڤەگەرنە سەر جیێن خۆ ڤە لێ هەبوونا هێزێن بیانی و گرۆپێن شیعی نەهێلا خەلك ب گەهتە ئارمانجا خۆ، نهۆ رەوشا ئێمناهیێ ل دەڤەرێ گەلەك یا ئالۆزە و خەلك نەیێ ئارامە ژبەر هەبوونا پەكەكێ و حەشدا شەعبی ئەو چاڤەرێ نە پێشمەرگە ڤەگەرتە شنگال ڤە و دەست ب ئاڤەدانكرنا شنگال بێتە كرن و ئاوارە ژ ژیانا پەریشان یا ئاوارەبوونێ قورتال ببن.
بەرپرسێ ئاسایشا رۆژئاڤایێ دیجلە(ئاشتی كۆچەر)گۆت:دوورپێچكرنا چیایێ شنگالێ ب مرۆڤێن سڤیل ڤە و رۆلێ پێشمەرگەی و خۆبەخشێن ئێزدیان دخۆپاراستن و بەرخودانێ دا جیێ ئاماژەپێكرن و دیاركرنێ یە،كو ژمارەكا بەرچاڤ ژ پێشمەرگە و خۆبەخشێن ئێزدیان بەرخودان و پارێزڤانی ژ چیایێ شنگال و وان خێزانان كرن سەرەری كێمیا چەكی لگۆر شیانێن بەردەست كێمتر خەمی نەكرن،ئاشكەراكرژی دچارچۆڤێ پلانەكا لەشكەری یا سەركەفتی دا ب سەرپەرشتیا راستەخۆیا سەرۆك بارزانی ل رۆژا(17/12/2014)ێ هێزێن پێشمەرگەیێ كوردستانێ دهێرشەكا بەرفرەه دا ب مەرەما ڤەكرنا رێیا ستراتیژی یا رۆژئاڤایێ دیجلە د ماوێ چەند رۆژان دا گەهشتنە چیایێ شنگال و خەلكێ سڤیل رزگاركرن و كارین وێ رێ ڤەكن و ناوچەداریا سنوونێ و ژمارەكا گوند و كۆمەلگەهێن بسەر ڤە كۆنترۆلكرن،هەروەسا دئۆپەراسیۆنا دووێ دا بۆ رزگاركرنا ناڤەندا باژێرێ شنگال ل رۆژا(12/11/2015)ێ ب سەرپەرشتیا سەرۆك بارزانی و ب پشتەڤانیا فرۆكێن هەڤپەیمانان هێرشا پێشمەرگەی بۆ كۆنترۆلكرنا ناڤەندا باژێری دەستپێكر و دماوێ(48) دەمژمێران دا شنگال ب تەمامی ژ داعش هاتە پاقژكرن.
لدۆر هێرشا داعش بۆ سەر دەڤەرا شنگال قایممقامێ بەرێ یێ قەزا شنگال(مەیسەر حەجی)رۆنكر،ل دۆرێن دەمژمێر دووی سبەیكا رۆژا ئێك شەمبوویێ ل(3/8/2014)ێ داعش ب هێز و شیانەكا مەزن و ب هەڤكاری و هەماهەنگیا خەلكێ ئەرەب و غەیری ئەرەب ل گوندو دەڤەرێن دەردۆرێن شنگال ب كەربەكا مەزن ڤە هێرشی قەزایێ كرن،وی دەمی پێشمەرگەی و خەلكێ ب هەڤرا شەر ل دژی داعش كرن لێ پشتی خەلكێ سڤیلێ دەڤەرێن بەعاج و بلێج هاریكاریا داعش كری و چەكێ پێشمەرگەی كێم بووی پێشمەرگە ناچاربوو خۆ ڤەكێشت،لێ پێشمەرگە هەر مان و چۆنە سەر چیایێ شنگال و نەهێلان چیا بكەفتە دەستێ داعش و پاراستنا چیایی و خێزانێن ئاسێ كرن و دیسان كارین رێیەكێ بۆ قورتالكرنا خەلكێ شنگال ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ را ڤەكن بۆ باشوورێ كوردستانێ.
ژبال خۆڤە قایممقامێ نهۆ یێ قەزا شنگال(مەحما خەلیل) خویاكر،ژ ئەنجامێ وێ هێرشا هۆڤانا یا تیرۆرستێن داعش بۆ سەر دەڤەرا شنگال ل(3/8/2014)ێ ب هەزاران ئێزدی كەفتنە دەستێ وان هۆڤا دا و كۆمكوژی دەرهەقێ خەلكێ ئەنجام دان،هەتا نهۆ (69) گۆڕێن بكۆم ل شنگال هاتینە دیتن لێ پووتەدان وەكو پێتڤی ب ڤان گۆڕا نەهاتیە دان و هێشتا هەستیكێن خەلكێ بێ گونەهێ شنگال ل ئەردی نە و نەهاتینە راكرن،ئاشكەراكرژی كۆمكوژیا شنگال سەد ژ سەدێ جینۆسایدە لێ ژبەر نەراكرنا گۆڕێن بكۆم كەیسا جینۆسایدێ ب سستی برێڤە دچت و بتنێ گۆتنا تشتەكی لسەر ئەردێ نینە و هەموو گۆتنە نەزێدەتر،لەوا داخوازێ ژ رێكخراوێن نێڤ دەولەتی و وەزارەتا شەهید و ئەنفالكریان ل حكومەتا هەرێما كوردستانێ دكەین ڤان گۆڕێن بكۆم ڤەكن و لبەر مەزارگەهێن پیرۆزێن ئێزدیان بن ئاخ بكن،چنكو ئەگەر ئەڤ گۆڕ بێنە راكرن دێ پتر كار لسەر جینۆسایدا ئێزدیان ئێتە كرن دا ئێزدی ژی بگەهنە مافێ خۆ،دبەردەوامیا ئاخفتنا خۆ دا ئاماژەكر شنگال بوویە گۆرەپانا سیاسی لناڤ دەستێن حكومەتا عێراقێ وناهێلت رەوشا شنگال ئارام ببت و هەموو رێ ل هەمبەر خەلكێ بێ گونەه گرتینە و ئاستەنگان لبەر جینۆسایدا ئێزدیان دروست دكت،هەروەسا هاتنە حەشدا شەعبی دووبارەبوونا جینۆسایدا ئێزدیایە،ئەم هیڤیدارن رەوشا نهۆ شنگال تێدا دەرباز دبت بێتە چارەسەكرن دا خەلك ڤەگەرتە سەر جی و مالێن خۆ ڤە.
بەرپرسێ نڤیسینگەها رزگاركرنا رەڤاندیێن ئێزدی ل پارێزگەها دهۆكێ(حسێن قائیدی)راگەهاند،ئێزدی د درێژاهیا دیرۆكێ دا تووشی ب دەهان هێرش و فەرمان و كوشتنا ب كۆم بووینە،چنكو وان باوەریەكا موكوم ب بیروباوەرێن خۆ یێن رەسەن هەبوون و هەتا نهۆ دنالن ل بن وان هێرشان دا،ل(3/8/2014)ێ رێكخراوا داعش یا تیرۆرستی شنگال داگیركر و ژ ئەنجامێ وێ هێرشێ لگۆر ئامارا رێڤەبەریا گشتی یا كاروبارێن ئێزدیان (6417)كەس كەفتنە دەستێ داعش، ل هەیڤا(10) سالا(2014)لسەر بریارا سەرۆكێ حكومەتا هەرێما كوردستانێ نێچیرڤان بارزانی نڤیسینگەهەكا تایبەت ژبۆ رزگاركرنا گرتیێن ئێزدیان هاتە ڤەكرن، ژ وی دەمی هەتا نهۆ ڤێ نڤێسینگەهێ ب پشتەڤانیا نڤیسینگەها تایبەت یا سەرۆكێ حكومەتا هەرێمێ كاریە (3315) كەسان ژ دەستێ داعش رزگار بكن.
سەبارەت هێرشا داعش بۆ سەر شنگال كەسایەتیێ دەڤەرا شنگال( سەعید جردۆ)دبێژت:سەرهەلدانا داعش ل چارچۆڤێ پلانەكا نێڤ دەولەتی بوو ژبۆ پەیداكرنا ئاژاوێ ل رۆژهەلاتا ناڤین هەلبەت ل پێخەمەت بدەستڤەئینانا چەندین بەرژەوەندیان ژلایێ وەلاتێن زلهێز ڤە،ژبەر زەمینە ل دەڤەرێن سووننە نشین زەمینە یا دروست بوو لەوما داعش ل وان دەڤەران جێگیر بوو و خۆ ب خودانێ دۆزا سووننەیێن عێراقێ دا ناسكرن و ژبەر ئەو دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارا هەرێمێ هەڤ سنوورن دگەل دەڤەرێن سووننەیان،لەوما كارین وان دەڤەران ژی داگیر بكن.
هەروەسا رزگاربوویەكی ژناڤ كۆمكوژیا گوندێ كۆچۆ(كچێ عەمو)گۆت:جیرانێن گوندێ كۆچۆ هەموو ئەرەب بوون و ئەڤ گوند داوی خالا سنووری یا كوردان بوو بەری هاتنا داعشێ،كو(1740) كەس لێ دژیان و پتر ژ (180) مالان تێدابوون دەمێ داعش هێرشی شنگال كری ژ رۆژا (3/8/2014)ێ هەتا(15/8/2014)ێ خەلكێ ڤی گوندی ب تەمامی هاتبوون بن دەستكرن ژلایێ داعشێ ڤە،خەلك ل قوتابخانا گوندی دا كۆمكرن و دوو رێ دانە بەر وان یا ئێكێ گوهارتنا ئایینێ ئێزدیاتیێ كو ببنە بوسلمان و یا دووێ ئەگەر ئایینێ خۆ نەگهۆرن دێ وە هەموویان كوژین و رابوون خەلك كوشتن و كۆمكوژی دەرهەقێ وان دا ئەنجام دان و(400) زەلام كوشتن ژ وان ژی(19) كەس ژناڤ كۆمكوژیێ قورتال بوون.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
