گۆرانی و ئستران گۆتن وتەمبوورڤان ل دەمێن بەرێ
ئەلیاس نەعمۆ خەتاری
ما دیوان ژ دیوانا ئستران بێژ وتەمبوور ڤانان خوشتر ھەبوو لسەر وی دەمی ، لەوما دیوان نەت ھاتە گریدان ھەگەر دەنگ بێژەك و تەمبوور ڤانەك لێ نەبا ، گەلەك جاران دەمێ ئستران دھاتنە گۆتن دیوانێ پێكڤە ل دوو ئستران پێژی ڤەدگێران و مست دقوتان ئانكۆ گەلەك جاران دبۆنە مقام وزەوق لێدان ھەتا بنگۆڤەند، ھەر دیسان ئستران مینا قسەتا ھەموو جۆر ھەنە وەكی ئسترانێت ئەڤینیێ وئێت شەری وداستانان و غەریبیێ وھتد….
گۆرانی و ئستران گۆتن :
ئت درێژیا مێژویدا وھەتا ئیرۆ رۆژ ھەر مرۆڤ ئی پێتڤی دەربینێ بویە ژ ھەست وفكر وھزرێن خۆ ، ئەڤ دەربرینە بگەلەك رێكان دئێتە دیاركرن بۆ كەسێ بەرامبەر ، ژوانە رێكا گوڕانی و ئاواز وئستران ودەنگێن خۆش تایبەت لدەمێن بەرێ ئەو دەمێن كۆچك ودیوان و مەحفل وشەھیانان ھەتا بێی بگەھیە گۆرانی وئسترانێت دگەل یاریكێن زارۆكان دئێنە گۆتن ، ھەگەر بێین بەرێ خۆ بدەینێ لسەر دەمێ بەرێ كا چاوابوو گۆتنا ئستران ومقاما و كیبوون بڤی كارێ ھەنێ ڕادبوون ، ھەلبەت ھەر وەختەكی وھەر دەمەكی دەنگ خۆش ودەنگ بێژێن خۆ ھەبوون ژ ئافرەتان و ژ زەلامان ، لەوما دێ لدەمێ شەھیان وداواتان وھەر خۆشیەك ھەبا رابانە ب گۆتنا گۆرانی وئسترانان ب وان دەنگێن نازك وزەلال و بقەوەت وپر خۆش پێ جڤات ودیوان خۆشكربان ، ژبلی دەنگ وئاوازێن دھۆل وزرنایێ ئەوێن بدەست و تبلێن كەسێن زیرەك دھاتنە ژەنین ولێدان .
ژنمونەین وی سەڕدەمی لدەمێ بەربوو دچۆنە بوكێ :
ئەوو كەسێن ژ مالا زاڤای رادبون وبەرف مالا بوكێڤە دچون لرۆژا داوەتێ ب مەرەما ئینانا بوكێ بۆ مالا زاڤای دبێژنێ بەربوو یان بەربووك ، دگەل مست قوتان وھلھلاندنێ وگۆتنا مقام وئسترانان ، ھەلبەت ب پێیان دچۆنە بوكێ وھەسپەك جوان دخەملاند دابوكێ لسەر سواركەن وھندەك جاران زرنا بێژ ودھۆڵ قوت دیسان دكرنا سەر دەوارا داكوو گەلەك ماندوی نەبن ، بتریا وان گۆرانێان ئێت گۆڤەندێ بوون وئب بنەماڵا زاڤایڤە گرێددان ، بۆ نمونە دێ گۆتبانا ئەوو كچكا ئاڤ كێش ئانكو ناڤێ خوشكا زاڤای دئینا ئەوا بكارێ كێشانا ئاڤێ رادبت ، یان دێ كربانا بەحسێ ئافرەتا نان پێژ ئەوا نانی پاندكەت ونانی دپێژت یان یا جلشۆ ئەوا جلك وبەران دشۆت ب مەتح وباشی بەحسێ وان دكرن وەك رێزگرتنەك بۆ كار و خەباتا وان ، لدەمێ بوك ڕادكرن ژ مالا بابێ وێ گەلەك گۆڕانی پێ دھاتنا گۆتن ژوانە ( بوكێ دەلالێ رابە خۆ كاركە ) كوو گەلەك یە بناڤ و دەنگ بوو ، ھەڕدیسان گۆڕانیا ( مەبێرۆ ما ژوا بێرۆ ) و ( نارینێ ھەی نااارین ) وگەلەكین دی بكەیف وخۆشی دگۆتن ھەتا بوك ژمالبابا وێ دگەھاندە مالا وێ یا نوو .
قۆناغا دووێ دێ چۆبانە زاڤا ژ مالا جیناران ئینابا ب گۆرانیا ( كاكۆ زاڤایۆ نەچە سەربانی یان كاكۆ زاڤایو مەشنو زافاكر ) ژبەركو ژاڤا دبرنە سەربانێ مالا جینارا دەمێ بووك دئینە مالا بابێ زافای ، وپاشی دێ بكەیف و خۆشی ئینابانە ناڤە مالێ .
ئستران گۆتن ل كۆچك ودیوانان :
وەكی دئێتە خۆێاكرن دگەلەك ھەلكەفتاندا ژیانا بەرێ ژیانەك پر تەعب و زەحمەت بوو و ب شێوەكی راستوخۆ ب سرۆشتی وئاخێ وتەرش وتەوال وگیانەوەرانڤە یە گرێدایبوو ، لەوما لدەمێ ھێڤاری و شەڤ بێریێ دبوو دەمێ بێھنڤەدانێ و خەلك ھەموو ل كۆچك ودیوانان دجڤینین ولێك كۆمدبوون ، ئستران بێژێن دەنگ خۆش وتەمبوورڤانێن چەلەنك دھاتن تەمبوور لێ ددان وقیردكرنە ئسترانێت داستان وشەرێن بەرێ و وی سەردەمی ومەدحین مێرخاس وچەلەنگێن خۆ وئاغایێن ئێلێن خۆدكرن ، ھەڕدیسان ئسترانێت عەشق و ئەڤینیێ جھێ خۆ دناڤا مەحفەلێن كۆچك ودێواناندا ھەبوون ، ھەردیسان گۆتنێت خۆش وەك پێكەنیك دناڤا كەسێن ھەڤالێن ئێك وكەسێن تاخ ومەحلێن ئێك ودوو ھەتاب گەسێن گوند بگوند یاری وپێكەنیك دناڤدا ھەبوون بۆ زەوق خۆشكرنێ .
ئستران گۆتن دگەل دەمێ كاری :
لسەر دەمێن بەرێ كار ئی زاڤبوو ژوانە دروونا دەخلا مەلك ھەبوو وپالان لدوو خەتا وی دەخل ددرووتن ، دگەلدا ئستران بیژەكی دێ قیركربا ئسترانەكە ب وەزن وقافیا دروونێ و پالا لدوو وی ڤەدگیران داكو زەوقێ وان خۆشبت وبتر بەرھەمێ كارێ وان دیاربت وبتر و خۆشتر دروونێ بكەن ، ھەر ھۆسا و بڤی رەنگی دگەل گێرانا دۆرا جێنجەرێ وگێرێ ودێرانێ وپیفانا دەخلی وداگرتنێ وخالیكرنا دەخل ودانی وكای وقەسەلێ و گیرانا دنگێ و دستاری و قوتانا جۆھنی و ھتد…، ھەردیسان لسەر بیستانان لدەمێ ئاڤدانێ و چنینا بەرھەمێ وان ئێ بەردەوام ئەوان بخۆ ئستران دگۆتن لدرێژیا وەرزێن سالێدا ، شڤان وبلورا شڤانی چ جاران نائێتە ژبیركرن لدەمێ چێراندنا پەزی ولدەمێ مەغەلكرنێ وھاتنا بێریا بۆ ناڤا كەریێ پەزی ب مەرەما دۆتنێ ومێژاندنا كار وبەرخێن ساڤا ، دیرۆكا ئستران گۆتنێ یە كەڤنە ودرێژە ھەتا بگەھینە رۆژێن نەخۆش شین وتازیا دیرۆكێن خەمگینیێ دئێنە گۆتن بەھرا بتر بدەنگێ ژنكێن دانعەمر دناڤا مالا تازیدا دبێژن تایبەت ل شینا گەەنج ومێرخاس و كەسێن برومەت وقەدر وقیمەت دناڤا چڤاكی دا . دایك ھەر دایكە و چو كەس جھێ وێ ناگرن لەوما دئێتە بیرا مە ھەموان ھەردەم زارۆكێن خۆ لدەمێ ھژاندنا لاندكا وان ب گۆرانی ودەنگێ خۆش تایبەت لالی لالی دەلالێ منۆ لالی یان دەلالا منێ لالی ھەردیسان لدەمێ ھەلھاڤێژتنا زارۆكی ھەردیسان گەلەك جاران دایكا ئسترانێت غەرییبیێ بۆ زارۆك وكەس و كارێن خۆ دگۆتن لدەمێ بیری كرنێ وھتد ..
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
