چاوا ئەم بەرهنگاریا کەرب و کینێ بکەن؟
صباح سمير
پەیڤا رەق یان کین یان ژی گۆتارا کەرب کین کو پەیڤەکا خراب و نەدجهێ خوە دایە ،د سالێن پشتی شەرێ ئازادیا عیراقێ ل سالا ٢٠٠٣ و ب تایبەتی ل ناڤەراستا عیراقێ ئەڤ جۆرە دەستەواژە و هزرێن هۆسا دناڤا مەزهەبێن شیعە و سونەیان دا پەیدا بوو رەهندێن ڤی شەری پتر زێدەبوون دناڤا جڤاکا عیراقێ دا پشتی داگیرکرنا تیرۆرستێن داعش مووسل و دەڤەرێن دەوروبەر کۆنترۆل کرن ،رەوتێ رادیکال دگەل لایەنێن دی ئەڤ کەرب و کینە دناڤا گەلەک ژ خەلکێ کوردستانێ دا ژی بەلاڤکرن برێکا کۆمەکا کەسێن کرێگرتی دناڤا سۆشیال میدیایێ دا و و ناڤا خەلکێ دا ئەڤان گرۆپێن خودان هزرێن توندرەوی ب ئازرینن ل دژی پێکهاتێن ئۆلی و نەتەوەیی یێن جڤاکا کوردستانێ ژبۆ دروتکرنا ئالۆزیان ، دڤێت کار ب جدی بێتەکرن و نەهێلن پلان و ئارمانجێن وان بێنە جی و ئەم زێدەتر بەرهنگاریا ڤان جۆرە دەستەواژەیا ببن.
گەلەک جاران کەرب و کین ،نەزانی و تێنەگەهیشتنە .ژبەر ڤێ چەندێ ئەم پێتڤی هندەک رێکارا نە ژبۆ بەرهنگاریێ، وەک پەروەردەیا باش ، ڤەکرنا مێزگەردێن ڤەکری ،هەروەسا راگەهاندنەکا فرە نەتەوەیی و ئۆلی یا باشتر کو نونەراتیا هەموو پێکهاتێن جڤاکی بکەت، ب تایبەتی ئەوێن هاتین پشتگوهاڤێتن .دڤێت خەلک بێتە پەروەردەکرن کو بێنە ئاگەهدارکرن کو چاوا سیاستمەدار و کەسانێن ئۆلی و رەوتێ توندرەو دکارن کەرب و کینێ بکاربینن بۆ دابەشکرنا جڤاکی و پاشی لێبۆرینێ و دژایەتیکرنێ بۆ وان ل ڤێدەرێ فەرە ئەم ل دژی وان کارێن شاش راوەستن ونەهێلن مەرامێن وان جهێ خوەبگرن.
قەدەغەکرنا گفتوگۆیێ ل دەمێ سانسۆرکرنا (گۆتارا کەرب وکینێ ) ،ئەڤ رێکارە نەچارەسەریە بۆ قەدەغەکرنا ڤێ چەندێ ،زۆر ب زەحمەتە بکارن هەست و مەشاعرێ وان کەسان بگهۆرن ئەوێن ل بن کارتێکرنا ڤێ گۆتارێ دا، و هەردیسان ب زەحمەتە ئەو کەسێن دبنە ئارمانجا هێرشێ ژی نائێن پاراستن.
بەلکی راستە ئەو چەندە یەمەترسیدارە و شێوازێن وێ گۆتارێ ،بەلێ ئەو چەندە ژی بەس نینە .پێتڤیە حکومەت حکومەت وسازیێن پەویوەندیدار بەرسڤێن گشتگیر و بلەز هەبن ژبۆ گرەنتیا پاراستنا وان تەخێن جڤاکی یان ئۆلی و نەتەوەیی مەترسیا ڤێ گۆتارا کەرب و کینێ ل سەر هەی دا کو ئەم هەموو پێکڤە بژین ب ئارامی ب هەموو ئۆل و نەتەوەیێن جیاواز ڤە.
پێتڤیە حکومەت و سازیێن شۆلەژێ کو لێپرسینەکا ب شەفافیەت بکەن دگەل وان گرۆپ و روەتێن تێکدەر و کەسێن پشتەڤانیا کەرب و کینێ دکەن ، هەردیسان دگەل دەزگەهێن راگەهاندنا ئازاد و بێلایەن کار بکەن هەتا کو ئەم بکارن بەرهنگاریا وان گرۆپێن پشتگوهـ خستی بکەن یێن بووینە قوربانیا هندەک پێزانینێن شاش و کەتینە بەر هێرشێن کەرب و کینێ .
چ ژ مە دئێتە خواستن ئەم بکەن؟
ئەم وەک تاک یان گرۆپ دناڤا جڤاکی دا دکارن گەلەک تشتان بکەن ژ بۆ رووبرووبوونا کەرب و کینێ و ئاڤاکرنا جڤاکەکی باشتر.
ئەگەر مە پێزانین دەربارێ وان بۆیەران هەبن ،ئەم دکارن چالاکیان ئەنجامبدەن دڤی بورای دا و مافێن خوە بکاربینن وەک ئازادیا رادەربرینێ ژ بۆ خورتکرنا وەکهەڤیێ دناڤبەرا هەمووان دا و ل دژی کەرب وکینێ و جوداهیا ئۆلی.
ئاڤاکرنا گۆتاران ل دژی کەرب وکینێ :ـ
ئەڤ چەندە ل سەر بناغێ پێزانینا دئێتە ئاڤاکرن ل دەمێ کەسایەتیا مرۆڤی ب شێوەکی باش ژلایێ زانستی ڤە بێتە ئاڤاکرن. ڤەکرنا مێزگەردێن ڤەکری ل سەر گەنگەشەکرنا بابەتان دناڤبەرا لایەن و گرۆپێن جیاواز دا و فەر ئەم تێگەهشتن هەبت دناڤبەرا مە دا و ئەم قیمەتێ بدەنە خالێن هەڤپشک یێن مە پێکڤە کۆمدکەن و خالێن جیاواز ژی یێن دناڤبەرا مەدا .
هەر هەمان وەخت دا ،مافێ وانە کو مافێ خوە بکاربینن کو دەربرینێ بکەن ژ هندەک پێزانینێن شاش دەربارێ وان کەس و گرۆپان بێنەبەحسکرن و هەر دهەمان دەم دا ژی فەر لایەنێ بەرامبەر ژی رێ پێ بێتەدان وان شاشیان بۆ وان سەراست و روون و ئاشکەرا بکەت و نەبوونا باوەریێ دناڤبەرا وان دا نەهێلت ،لێ ب مەرجەکی نابت ئەڤ چەند ببتە پێنگاڤەک ژبۆ بەرلاڤبوونا هێرش و توندوتیژیێ و جوداکاریێ، جهێ داغێ یە کو ئەڤ جۆرە گۆتارانە دبنە ئەگەرێ بەلاڤبوونا ناڤودەنگیێ دناڤبەرا تەخێن جڤاکی دا زۆر خەلک بێی کو بزانن راستیا بابەتی وێ بکەڤن ل دژی ئێک رابن و هەردەم چەند نێرینێن جودا و بساناهی دهێن پێشکێشکرن ژبۆ ئارێشەکا هۆسا ئالۆز و ئەڤ چەندە دبتە ئارمانجەکا ب ساناهی بۆ تێکدەران کو دەرفەت دروست دبت ژپێخەمەت هێرشکرنێ ل تۆرێن میدیایی و دەزگەهێن راگەهاندنێ و دناڤا خەلکێ دا ل دژی تاکێن جڤاکی. ئەڤ چەندە دبتە ئەگەر ترسێ و نەئارامیێ دناڤا تەخا مەترسی ل سەر هەی و هەست ب ئارامیێ ناکەن .
ل سەر ڤێ چەندێ نابت تنێ ئەم پشتبەستنێ لسەر سزادانا وان کەسان بکەن ژلایێ یاسایێ ڤە وەک بەرسڤەک بۆ گۆتارا کەرب و کینێ دڤێت کار ل سەر وان ئەگەرا بێتەکرن یێن کو دبنە ئەگەرێ ڤێ توندرەوی و توندوتیژیێ بینە چارەسەرکرن.
ئەرێ پرسیار ئەوە کو سزادان و ئێخستنا وان مرۆڤان دزیندانێ دا و سزادانا دارایی دێ هزرو بۆچوونێن وان بێنەگهۆرین؟
بەلگە ل سەر ڤێ چەندێ دێ ئەنجام هەڤدژ بن ئەڤ چەندە پێتڤی ب دەستپێشخەریا هەیە ژ بۆ ئەنجامدانا کۆنفەرانسا دناڤبەرا تاکێن جڤاکی ژ ئۆل و نەتەوەیێن جیاواز و تەجروبەیێن خوە ل هەڤبگهۆرن و پتر نێزیکی ئێک بن و دوور بکەڤن چونکی زۆر جار دەستێن دەرەکی مەرەم و ئەجندایێن جیاواز هەنە ژبۆ کو مەرەمێن خوە جێبەجێبکن و ئاسایشا جڤاکی و ئۆلی تێکبدەن ،هەردەم دڤێت ئەم بێ دەنگ نەبن بەرامبەر ڤان دەنگێن کەرب وکینێ زێدە و بەلاڤ دکن و دڤێت ئەم کەسێن پشتەڤان بن بۆ نەهێلانا ڤێ دیاردێ و گڤاشتنێ دناڤ خەلکێ دا و ببن خێرخواز بۆ ڤەمراندنا ڤی ئاگری بەر بەربەلاڤ ببت.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
