ژ جەژن و هەلكەفتێن ئێزدیان(جەژنا بێلندێ)
سالار فائز/ئەلمانیا 
دناڤ جڤاكێ ئێزدی دا گەلەك جەژن و هەلكەفت هەینە و ئەڤ جەژن و هەلكەفت دزڤرنە بەری هەزاران سالا بەری بوونا عیسایێ پێغەمبەر و هندەك ژ ڤان جەژنێن ئێزدیان د نەتەوایەتی نە و هندەك ژێ د ئاینی نە،وەكی جەژنا رۆژیێن ئێزی و جەژنا جەمایێ و جەژنا نەورۆزێ،كێم هەیڤ دبۆرن سەر ئێزدیان دا كو جەژنەك یان هەلكەفتەك نەبت بەلێ ژبەر ئەو زۆرداری و ستەم و تالان و فەرمانێن ب سەرێ ئێزدیان دا هاتین هندەك ژ وان جەژن و هەلكەفتا ژ دەستدان ،هەروەسا ژ بەر ئێزدیی گەلەك جاران ژ هەڤ دوور بووینە و كۆجبەری وەلاتێن دی بووینە و نەبوونا هۆیێن پەیوەندیكرنێ دناڤبەرا وان دا وەكی نۆكە هندەك ئێزدیا بەشەكی زۆر ژ رێ و رەسمێن خوە ژ دەستدان وەكی گەلەك جارا گەرا تاووسێ نە دگەهتە هەموو ناوچێن ئێزدیا،لەورا جەژنا بێلندێ ژ وان جەژنێن ئاینی یێن ئێزدیایە كو هندەك ناوچێن ئێزدیا كێم دگێرن و دئێتە گێران بتر ل وەلاتێ شێخ ( شێخان، باعدرێ،شاریا ،خانكێ و ناوجێن دەوروبەری وان).
جەژنا بێلندێ ئێكە ژ جەژنێن هەرە كەڤن و دێرینێن ئێزدیان , رەه و ریشالێن وێ دزڤرنە بەری هەزارێن سالان ,رێ و رسمێن ژ ڤی رەنگی دناڤ مللەتێن كەڤندا هاتینە پەیرەِوكرنە وهەتا نۆكە ل جەم ئێزدیان هاتینە پاراستنە و دئێنە گێڕان رامانا بێلندێ ژ بلند هاتیە ئەڤە ژی ژبەركو ل رۆژا جەژنا رۆژیێن ئێزی رۆژ درێژ دبن ل ئینیێ و رۆژ بلند دبت رۆژ بۆ رۆژێ هەتا ڤێ جەژنێ ئانكو دیاردبت كو ئەڤ جەژنە هەر سال پشتی جەژنا رۆژیێن ئێزیە ژبەر ل گۆڕ سالناما رۆژهلاتی 10 كانوونا دوویێ هەتا 20 شباتێ رۆژ بلند دبت ئەڤە ئێك و یا دوویێ ژی ئەم دبێژین بێلندە وبێدەرا بەفرێ بلندە،ئانكو بێگومان هەر سال ئەڤ جەژنە دكەفتە وەرزێ زڤستانێ و هەر سال ل نێزیكی دەمێ ڤێ جەژنێ بەفر بارین هەیە،دیسان هزرەكا دی ژی هەیە بۆ ناڤێ وێ ئەوژی ئێك ژ رێ و رەسمێن جەژنێ گورگا گای كو ئاگری هلدكەن و خۆ سەرا بلند هەلدهاڤێژن ئەڤە وەك ناڤ،بەلێ وەك بەروار ئەڤ جەژنە دكەفتە د ئینیا دوویێدا ژ چلێ زڤستانێ , ئانكو ئینیا سێیێ ژ مەها كانوونا ئێكێ یا رۆژهلاتی و گەلەك رێ و رەسم ل ڤێ جەژنێ دئێنە گێران ژ رێ و رسمێن جەژنێ : سەوكا دپێژن و كەل و پەلێن جۆت و جۆباری ژ هەڤیری دروستدكەن و دپێژن , هەر وەسان خوارنێن تایبەت وەكی كەشك , كشام , شلك …هتد دئێنە چێكرن . ل رۆژا چارشەمبوویێ یان پێنچ شەمبوویێ , ژنك سەرا گۆرستانا گوندی ددەن و ل وێدەرێ سەوكا و زادی ب خێرا مریێن خۆ بەلاڤدكەن،ل هێڤارا چەژنێ , دەمێ جۆتیا ژ جۆتی دزڤڕن , گۆڕگا گای دئێتە كرن ،ل هێڤارا جەژنێ . پشتی رۆژ ئاڤا , مالخۆیێ مالێ خەولێرێ ل سەر پشتا زاڕۆكەكی دشكینت و پرتێن وێ ب سەر ئەندامێن خێزانێدا پشكدكەت ،هەر مالەك سەربڕەكێ سەرژێ دكەت ل گۆڕ پێچێبوونا خۆ.
شرۆڤەكرنا هندەك رێ و رەسمێن ڤێ جەژنێ:
1 .گۆڕگا گای : ئەڤ رێ و رەسمە هێمایە بۆ وەڕزێ چاندنێ، هێڤاری دەمێ جۆتیار ژ جۆتی دزڤڕن زاڕۆك و گەنجێن گوندی مال ب مال دگەڕێن و هەرمالەك ئاگرەكی ژ رەشكێ هلدكەت و جۆتیار دەواراو گێسنێن خۆ یێن جۆتی دسەر ئاگریڕا دبۆرینت و كابانیا مالێ ئێمیشا دگەل هندەك گەنم و جەهی ب سەر واندا دهاڤێژت , و هلكرنا ئاگری نیشانا خێر و رۆناهی و بەرەكەتا رۆژێیە و خۆهاڤێتن سەر ئاگریڕا رامانا پاك و تەمیز بوونا مرۆڤیە ژبەر ل هزرا ئێزدیا دا مرۆڤ پاك و تەمیز دبت ب توخمێن ئافراندنا مرۆڤی ئاخ و ئاڤ و بای و ئاگر ڤێجا ئاڤا كانیا سپی و زمزم ژ وان و ئاگر ژی یێ گوڕگا گایێ.
2. خەولێرە : نانەكی تایبەتە ب روونی دئێتە ڤەستران و دئێتە دروستكرن ژ ئالیێ كابانیا مالێ ڤە و مێویژەكێ دناڤ دكەن و ژ نانێ ئاسایی ستوورترە , ئەڤ خەولێرە ل هێڤارا جەژنێ دئیتە شكاندن سەر پشتا زارۆكێ مالێ و مالخویێ مالێ دشكینت و و ب قەدەر مرۆڤێن مالێ پرت پرت دكەت و ب سەر واندا دئێتە پشككرن و ئەویێ مێویژ دبەهرا ویدا دچت خەلاتدكەن و پیرۆزدكەن،لێ و دبێژن رسقێ مالێ وێ سالێ ل سەر ئێخبالا وییە.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
