كه‌نگی شوونوارێن مه ژی دێ چنه د لیستا كه‌له‌پۆرێ جیهانی دا؟
ئه‌ياد به‌روارى
لیژنا كه‌له‌پۆرێ جیهانی یا رێكخراوا
نه‌ته‌وێن ئێكگرتی بۆ په‌روه‌ردێ و زانستێ و ره‌وشه‌نبیریێ (یونیسكۆ) ل دووماهی كۆمبوونا خوه ل ته‌موزا 2016 ل ئیستانبۆلێ ب پشكداریا 196 وه‌لاتان، رازیبوونا خوه دیار كر ل سه‌ر چوونا سێ جهێن شوونواری ل باشوورێ عیراقێ (ئۆر، ئه‌ریدۆ، وه‌ركا) و چار هۆرێن ئاڤێ ل باشوورێ عیراقێ (حه‌مار یا رۆژئاڤا، حه‌مار یا رۆژهه‌لات، حه‌ویزه و ناڤه‌راست) بۆ د ناڤ لیستا كه‌له‌پۆرێ جیهانی دا كو ئه‌و هه‌موو جه شوونواری و هۆرێن ئاڤێ ل پارێزگه‌هێن (به‌سرا، میسان، زیقار و موسه‌نا) ل باشوورێ عیراقێ نه. ب ڤێ چه‌ندێ ژی دێ وه‌كو جهێن نێڤده‌وله‌تی هێنه هژمارتن و دێ دبن چاڤدێری و پاراستنا یونیسكۆی دابن و رێ دێ هێنه گرتن ل هه‌ر بزاڤه‌كا كێمكرن یان گرتنا ئاڤێ ژلایێ هه‌ر وه‌لاته‌كی ڤه كو كارتێكرنێ ل به‌هرێن ئاڤێ ل ئه‌هواران بكه‌ت، دیسا ئه‌ڤ بریاره دێ رێخوه‌شكه‌ر بیت بۆ ئه‌نجامدانا پرۆژێن وه‌به‌رهێنانێ ل وان ئه‌هوار و جهێن شوونواری و دێ هژمارا گه‌شتیارێن بیانی ژی زێده‌بیت و ده‌لیڤێن كاری ژی بۆ خه‌لكێ وان ده‌ڤه‌ران هێنه په‌یداكرن.
حكوومه‌تا عیراقێ بزاڤێن مه‌زن كرن بۆ ب ده‌ستڤه‌ئینانا ده‌نگێن 21 وه‌لاتان كو ئه‌ندامن د لیژنا كه‌له‌پۆرێ جیهانی د ناڤ یونیسكۆی دا وپتر ژ 13 وه‌لاتان ده‌نگێ خوه دا ژبۆ چوونا سێ جهێن شوونواری و چار هۆرێن ئاڤێ یێن عیراقی بۆ د ناڤ كه‌له‌پۆرێ جیهانی دا، ئه‌ڤه به‌لگه‌یه ل سه‌ر وێ چه‌ندێ كو كاره‌كێ مه‌زن یێ بۆ هاتیه كرن ژلایێ حكوومه‌تا عیراقێ ڤه ب تایبه‌تی هه‌كه بزانین ژی كو هه‌ر ژ ده‌ستپێكا دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا عیراقێ ل سالا 1921 و هه‌تا نوكه تنێ چار جهێن شوونواری وه‌كو پشكه‌ك ژ كه‌له‌پۆرێ جیهانی هاتبوونه نیاسین ئه‌وژی (ئاشوور و حه‌زه‌ر ل پارێزگه‌ها نه‌ینه‌وا، سامه‌را ل پارێزگه‌ها سه‌لاحه‌دین) زێده‌باری كه‌لا هه‌ولێرێ ل هه‌رێما كوردستانێ كو ل سالا 2014 ب فه‌رمی چوویه د ناڤ لیستا كه‌له‌پۆرێ جیهانی دا. به‌لێ د ئه‌ڤ ساله دا و ب ئێكجار چار جهێن شوونواری و سێ جهێن سروشتی (هۆر) ل عیراقێ چوونه د ناڤ وێ لیستێ دا.
ل هه‌رێما كوردستانێ نه تنێ كه‌لا هه‌ولێرێ لێ هه‌یه، به‌لكو چه‌ندین جهێن دی ژی هه‌نه وه‌كو شكه‌فتا شانه‌ده‌ر ل چیایێن برادوست كو پاشمایێن هه‌ستیێن مرۆڤێ نیاندرتال لێ هاتینه دیتن و ئه‌و شكه‌فته وان ڤه‌كۆلینێن نه باوه‌رپێكری یێن ئاماژێ دده‌نه وێ چه‌ندێ كو نه‌ژادێ مرۆڤی ژ مه‌یمینكێ یه، مانده‌ل دكه‌ت، دیسا شانه‌ده‌ر دهێنه هژمارتن ئێك ژ به‌لگێن هه‌بوونا مرۆڤی و جێگیربوونا ژیانا وی، زێده‌باری چه‌ندین جهێن دی وه‌كو گوندێ چرمۆ، پرا به‌ری و باژێرێ ئامێدیێ و.. هتد.
پشتی ئه‌و حه‌فت جهێن ل باشوورێ عیراقێ چووینه د كه‌له‌پۆرێ جیهانی دا، من پرسیار ژ بسپۆره‌كێ شوونواران ل هه‌رێما كوردستانێ كر بۆچی حكوومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بزاڤێن ب ڤی شێوه‌ی ناكه‌ت كو چه‌ندین جهێن شوونواری ل هه‌رێمێ یێن هه‌ین و دهه‌ژینه بچنه د ناڤ وێ لیستا جیهانی دا، د به‌رسڤێ دا گۆت، ڤێ پرۆسێ پاره‌كێ مه‌زن بۆ دڤێن و حكوومه‌تا عیراقی پاره‌كێ مه‌زن بۆ مه‌زاختیه و ئه‌ڤ كاره هه‌موو ب رێیا زانایه‌كێ شوونوارێن عیراقی كریه كو باوه‌رناما شوونواران ژ نیویۆرك ب ده‌ستخوه‌ڤه ئینایه و خه‌لكێ باژێرێ ناسریێ یه ل باشوورێ عیراقێ. مخابن د سالێن بۆری دا بودجه‌كا زه‌به‌لاح ل به‌ر ده‌ستێ حكوومه‌تا هه‌رێمێ بوو و چه‌ندین زانا و بسپۆرێن شوونواران ژی ل هه‌رێمێ هه‌بوون و نوكه ژی یێن هه‌ین، به‌لێ نه ب تنێ حكوومه‌تێ بزاڤێن وه‌سا نه‌كرن، به‌لكو هه‌تا وه‌كو پێدڤی ئه‌و شوونواره نه‌هاتینه پاراستن و سه‌خبێركرن ژی، نموونه ژی سه‌خبێركرنا پرا به‌ری یا مایه هه‌لاویستی ژبه‌ر نه‌بوونا دراڤی و شوونوارێن خنس و چه‌ندین جهێن دی.
ئه‌ڤ گۆتاره ل مالپه‌رێ ئه‌ڤرۆ نيوز،ل 6/8/2016به‌لاڤ بوويه.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
