مه‌هدى حه‌سه‌ن: جه‌ژنا جه‌مایێ…درێژترین جه‌ژنا مه ئێزدیانه
رێوره‌سمێن ڤێ جه‌ژنێ بۆ ماوێ هه‌فت رۆژان ل په‌رستگه‌ها لالش دئێنه گێران
جه‌ژنا جه‌مایێ دبته درێژترین جه‌ژنا مه ئێزدیان و دكه‌فته د رۆژێن (24-30)ى ئه‌یلونا رۆژهه‌لاتى كو دكه‌فته رۆژێن (6-12) مه‌ها(10) یا زاینى،رێوره‌سمێن ڤێ جه‌ژنێ گه‌له‌كن ئانكو بۆ ماوێ هه‌فت رۆژان ل په‌رستگه‌ها لالش دئێنه گێران،دیسان ئه‌ڤێ جه‌ژنێ په‌یوه‌ندى ب سروشتى ڤه هه‌بوویه،رێوره‌سمێن ئه‌ڤێ جه‌ژنێ گرێداینه ب ده‌ستپێكا دیرۆكا ئێزدیاتیێ و سه‌رده‌مێ خوداوه‌ندان و ب تایبه‌ت رێوره‌سمێن هه‌ره دیار د ڤێ جه‌ژنێ دا قوربانیكرنا (گا)ى یه ئه‌وژى ژ بۆ خوداوه‌ندێ رۆژێ (شێشم / شێشمس)ــه كو د ئێزدیاتیێ دا مه‌زنترین خوداوه‌نده.
دیسان هنده‌ك رێوره‌سم دناڤ ئه‌ڤێ جه‌ژنێ دا دئێنه گێران كو گرێدایى قۆناغا دووێ یا دیرۆكا ئێزدیاتیێ یه ئه‌وژى ڤه‌دگه‌رته بۆ سه‌رده‌مێ نه‌بى ئیبراهیم بابێ نه‌بیا و خودێناسیێ، هه‌روه‌سا تشتێ هه‌ره بالكێشێ دیار د ڤێ جه‌ژنێ دا رێوره‌سمێن قه‌ده‌م ڤه‌گوهاستنا شیخادى یه گیانێ من ب گۆڕى و هنده‌ك ژ رێوره‌سمێن وى سه‌رده‌مى یه دبێژنێ قۆناغا سێیێ و قۆناغا نووژه‌نكرنا ئێزدیاتیێ،له‌ورا د ڤێ جه‌ژنێ دا گه‌له‌ك بۆچۆن و دیتن هه‌ینه ئه‌ڤه‌ژى بۆ كه‌ڤناتیا ڤێ جه‌ژنێ ڤه‌دگه‌رت و رێوره‌سمێن وێ دبنه به‌لگه بۆ دیرۆكا كه‌ڤناتیا ئێزدیاتیێ و قۆناغێن ئێزدى تێرا ده‌ربازبووین كو د ڤێ جه‌ژنێ دا دئێنه دیاركرن،ئێزدى سه‌ره‌دانا په‌رستگه‌ها پیرۆزا لالش دكه‌ن و رێوره‌سمێن ڤێ جه‌ژنێ بڤى ته‌رزێ ل خوارێ دگێرن:
1- ب رۆژه‌كێ یان دوویان به‌رى جه‌ژنێ، ژبۆ پێشوازیا مێهڤان و مریدێن خۆ سه‌رده‌ریێن خاس و چاكان ل په‌رستگه‌هێ ئاماده‌دبن.
2- ب رۆژه‌كێ به‌رى جه‌ژنێ، دیندارێن ئێزدیان ل په‌رستگه‌ها لالش به‌رهه‌ڤ دبن ئه‌وژى ژبۆ گێرانا رێوره‌سمێن جه‌ژنێ.
3- هه‌ر ئێزدیه‌كى ل په‌رستگه‌هێ ئاماده‌بت دڤێت ل مه‌زارگه‌هێن شیخادى و شێخ فه‌خر و شێشمس و كانیا سپى و زمزمێ و شێخ و پیرێن خۆ په‌روه‌سته بت.
4- ل هه‌موو رۆژێن جه‌ژنێ:
أ- سه‌رده‌ریێن هه‌موو خاسان سماتێ چێدكه‌ن.
ب- قه‌وال سبه‌یكا به‌رى رۆژهه‌لاتێ به‌یتا جندى و به‌یتا سبێ و ل هێڤارا به‌یتا هێڤارى دگه‌ل ده‌ف و شبابا دسترێن.
ج- هێڤاران چرایێن خاس و نیشانگه‌ها ڤێدخن.
د-دیسان ل هێڤارا پشتى رۆژئاڤا سه‌ما ل جه‌لسێ دئێته كێشان.
هـ- هه‌ر دیسا ل هێڤارا و پشتى به‌یتا هێڤارى رێوره‌سمێن قنتارێ دئێنه گێران.
5- په‌رى سواركرن: په‌رۆیه‌كێ ره‌نگینه و ل سه‌ر مه‌زارگه‌هێن خاس و چاكا دئێته دانان و ل جه‌ژنا جه‌مایێ ب ئاڤا كانیا سپى دئێنه مۆركرن و سواركرن، ئه‌ڤ رێوره‌سمه ل رۆژا چارێ ژ جه‌ژنێ دئێنه گێران په‌رى ئێك ئێكه دئێنه سواركرن پشتى په‌رى ب ئاڤا كانیا سپى دئێته مۆركرن فه‌قیر په‌ریێ د دانێته سه‌ر سه‌رێ وى كه‌سێ بڤێت وێ په‌ریێ سواركه‌ت و دوو قه‌وال ده‌ف و شبابا لێدخن، ده‌مێ د گه‌هنه جه‌م بابێ شێخ دێ په‌ریێ ژێ وه‌رگرت هه‌تا دگه‌هته ده‌ریێ قاپیا شیخادى و میرێ شێخا دێ ژێ وه‌رگرت و گه‌هینته جه‌م به‌رێ شباكێ، هۆسان رێوره‌سمێن په‌رى سواركرنێ ب داوى دئێن.
په‌ریێن دئێنه سواركرن ئه‌ڤه‌نه:
1-5 په‌ریا شیخادى
2– 5 په‌ریا شێخ حه‌سه‌ن
3- 5 په‌ریا شێشمس
4- 5 په‌ریا شێخ فه‌خر
5– 5 په‌ریا شێخوبه‌كر
6 – 5 په‌ریا ستیائێس
7-6 و ئه‌و كه‌سێن دچنه لالش په‌ریا گرێدده‌ن.
6- قه‌باغ: رێوره‌سمێن قه‌باغێ ل رۆژا پێنجێ ژ جه‌ژنێ دئێنه گێران، كو هه‌ر سێ ئێلێن(ماموسى- قائیدى- ترك) پشكداریێ تێدا دكن، ئه‌وێن ژ ڤان هه‌ر سێ ئێلان دئێنه ده‌ست نیشانكرن دگه‌ل قه‌وال و هلگرێ چه‌قه‌لتویێ و هلگرا تاوا بخوورێ ل جه‌لسێ كۆم دبن و ب رێز به‌ره‌ف (به‌رێ قه‌باغێ ) كو دكه‌فته سه‌ر چیایێ عه‌ره‌فاتێ ب رێ دكه‌ڤن و ئه‌وژى بڤى شێوه‌ى: هلگرێ چه‌قه‌لتویێ- قه‌وال – هلگرا تاوا بخوورێ- زه‌لامێن چه‌كدار و لپه‌ى هه‌موویان كچ و ژن دێ چن هه‌تا دگه‌هنه (به‌رێ قه‌باغێ) ل چیایێ عه‌ره‌فاتێ، زه‌لامێن چه‌كدار ب رێز دبن و سێ شێلكێن تڤنگا ل دوو جها دئێنه به‌ردان، جارا ئێكێ ل سه‌رێ چیایێ عه‌ره‌فاتێ و جارا دووێ ل جه‌م ده‌رگه‌هێ مه‌زارگه‌هێ شیخادى، و د ده‌رگه‌هێ میرى را دچنه ژۆر و ل جه‌لسێ كۆم دبن و ل به‌ر قاپیێ و دیلانه‌كا هه‌فت رێزى ل به‌ر ده‌نگێ ده‌ف و شبابا دگێرن، هه‌ر د وى ده‌مى دا مجێور (فه‌قیر) گایه‌كى به‌ردده‌ت و ئێك ب ده‌نگه‌كێ بلند گازى دكه‌ت و دبێژت “گاى چوو” هه‌موو دیلانێ به‌ردده‌ن و ب ره‌خ گاى دكه‌ڤن، هه‌ر سێ ئێل گاى دبه‌نه به‌ر مه‌زارگه‌هێ شێشمس و ل وێده‌رێ وى (گاى) سه‌رژێدكه‌ن و گۆشتێ وى دكه‌نه د سماتێ دا، پاشى ئه‌ڤ هه‌ر سێ ئێله خه‌لاتێ خۆ ژ سه‌رده‌ریێ شێشمس وه‌ردگرن و سه‌رده‌ریێ مه‌زارگه‌هێ شێشمس په‌رۆكه‌كێ ب ئاڤا كانیا سپى مۆردكه‌ت، و بۆ پشكدارێن ڤێ رێوره‌سمێ دكه‌ته خه‌لات، ئێك ژوان پشكداران وى خه‌لاتى د دانێته سه‌ر سه‌رێ خۆ و هه‌موو پێكڤه به‌ر زڤریننه به‌حزانێ و ل ماله‌كا شه‌مسانى خزنه دكن،هه‌ر وه‌سا دڤێ رۆژێ دا تاووسێ جوان دكن،ب ڤى ته‌رزى رێوره‌سمێن جه‌ژنا جه‌مایێ ب داوى دئێن.
ژێده‌ر:
په‌رتۆكێن په‌روه‌ردا ئێزدیاتیێ.
پێزانین ژلایێ مامۆستایێ ئاینى پیر خه‌لات و مامۆستا زهیر عه‌ره‌ب هاتینه وه‌رگرتن.
س.ٍس
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
