سەربەخۆبوونا كوردستانێ و جوودابوونا وێ ژعێراقێ مافەكی رەوایێ مللەتێ كوردە
سالار فائز 
دڤێت ل دەستپێكێ ئەم رۆنكرنەكێ بدەینە بابەتەكی ئەوژی دەولەتا دوونەتەوەی ئیدیەمی (دەولەتا دوو نەتەوەی) ڤان دوماهیكا زۆر بەلاڤە و بەحس لێ دئێتە كرن،تایبەت ل ناڤ مالا ئەرەبی و سیاسەت و ئەدەبیاتێت وان كو مەبەستا وان ژی (هەڤركیا بەردەوام یا ئسرائیلێ و فلەستینێ یە) كو هەر ژ دامەزراندنا دەولەتا ئیسرائیل ل سالا(١٩٤٨)و هەتا نۆكە فلەستین درۆژین تاری را دەربازبوویە ،بەلێ ئەگەر مەبڤێت بە دروستی پێناسەیەكێ بدەینە ئیدیەمی دەولەتا دوو نەتەوەی: بریتیە ل جۆرەكی پیكڤەژیانەكا ئاشتیانە ل نیڤ دوو كۆمەلێن نەتەوەی ل سنورێ ئێك دەولەت دا و هەر ئێك ژوان دان پێدانێ ب یێ دی بكەت ژلایێ ماف و ئازادیا و هاریكاری و ئێك بوون هەبت ل نیڤا واندا ئەڤە هەموو دئێنە پاراستن ل ژێر سیبەرا بلندترین یاسا د دەولەتێ دا ئەوژی دەستوورە،كو ئەرك و ماف و یەكسانی و دادپەروەری هەبت بۆ هەردووان بێ بەرچاڤ وەرگرتنا ئایینێ وان یان ژمارا وان…هتد.
ئەگەر ئەم بەحسێ عێراقێ بكەین چونكی نموونەكا بەرچاڤە ئەز نە ب دژی ئێك بوونا عَیراقێ مە یان دەولەتەك هەبت،كو ژ دوو نەتەوە یان پتر پێك بت وپێكڤە بژین ، مە ژی وەسا دخواست كۆ مە دەولەتەكا پر ژ ئایین و نەتەوە هەبا و پێكڤە ژیانەكا ئاشتیانە ،لێ ئەگەر مەنەشیا ئەم بگەهینە چارەسەریەكێ بۆ ڤان كێشا ئەم نەچارن ل رێیەكا دی بگەرین و چارەكا دی ببینین ، ئەو ژی سەربەخۆبوونا كوردستانێ یە ژ عێراقێ،و ئەم دشێن مفایەكی بۆ چارەسەریا ڤان كێشان وەربگرین ژ چەند دەولەت و كیشوەران وەك ئەوروپا كو بەرێ مە دڤێ ئەزموونێ را دەرباز بووینە و ئەو پێشكەفتنا وان دەولەتا و كیشورێ ئەوروپی بخۆ ڤە دیتی ژ ئەگەرێ هەلوشانەكێ دناڤبەرا وان نەتەوادا كو وان نەتەوا نەدشیا چارەسەریا وان ئاریشا و هەڤركیا بكەن،كو ڤان نەتەوان خۆشی و ئارامی و خۆش گوزەرانی بخۆڤە نە دیتیە و گەلەك رۆژێن تاری را دەرباز بووینە،وەك دكەڤندا كو شەر دبەردەوام بوون ل كیشوەرێ ئەوروپا هەتا دەوروبەرێ چەرخێ(١٤ز) و گرێبەستا (ئوستیڤالیا ١٦٤٨)هەتا بوو ئەگەرێ هندێ كو گەلەك ژ نەتەوەیێن ئەوروپا سەربەخۆیا خۆ وەرگرتن ،هەروەسا هەلوەشانا ئێكەتیا سوڤیەت یا بۆری ل سالا (١٩٩١ز) و هەروەسان شیشان و یۆغسلاڤیا و بوسنا و هەرسك و كۆسوڤو…هتد ، بەلێ نها كو ئەڤ نەتەوە و دەولەتنە دبارەكی ئابووری یی باش دا دژین و گەلەك ژوان گەهشتینە قۆناغا خۆشگۆزەرانیێ ،ئەگەرێ هەلوەشاندنا ڤان وەلاتان نە بتنێ ئاینەك بوو یان نەتەوەیەك بوو یان مەزهەبەك بوویە،بەلێ ژ نەژادی دا هەر نەتەوەیەكی خۆ ڤیایە و حەژ رەوشت و تیتال و زمانێ خۆ كریە حەژ نەژادێ خۆ كریە،ژبەر ڤێ یەكێ كەسی كەس قەبوول نەكریە ،چونكی هە رچەندە ل كیشوەرێ ئەوروپا گەلەك ژوان وەلاتان یەك ئاین بوون وەك كرستیان گەلەك جاران ئێك مەزهەب بووینە وەك كاسولیك،لێ سەرڤێ چەندێ ژی را ئێك و دوو قەبوول نەكرینە و شەر و پێكدادان هەر دبەردەوام بووینە.
هاوا هەلوەشاندنا دەولەتا و سەربەخۆبوونا نەتەوە ب دوماهیك نەهاتیە،بەلێ هاتیە پاش ئێخستن ل بەندا چەند دەلیڤا كو بێنە رەخساندن،وەك ئیرۆ ئەم دبینن كو شەر و هەڤركی هەتا نۆكە دبەردەوامن دنیڤا هەردوو مەزهەبا (شیعە و سنە )ل گەلەك وەلاتێن ئەرەبی ب تایبەت عێراقێ هەر چەندە هەردوو ئێك نەتەوەنە(ئەرەبن) و ئێك ئاین موسلمانن،لێ نە ئێك مەزهەبن و كێشە دبەردەوامن هەتا نۆكە، ژبەر هندێ نە تشتەكی سەرسورمانە كو ئاریشە و كێشە هەبن دناڤبەرا كوردا و ئەرەبادا،چونكی گەلەك جێوازی هەیە ژلایێ نەژادێ وان و زمانێ وان و رەوشت و تیتالێن وان و هەتا جل و بەرگ و جوگرافیا وان ژی…هتد، بۆئَێكەمین جار كو كوردستان هاتیە دابەشكرن ل شەرێ چالدێران بوو 23 ئابا سالا1514زل ناڤبەرا دەولەتا عوسمانی و سەفەوی كوردستان هاتە دابەشكرن ل نیڤا هەردوو دەولەتا دا،هەروەسا 16ئایارێ سالا1916 رێككەفتناما (سایكس _بیكو)ناڤبەرا فەرەنسا و بریتانیا ب رازیبوونا ئێكەتیا سوفیەتی یابۆری دیسا كوردستان هاتە دابەشكرن ل سەر هەر چار وەلاتا ئیرانێ و عێراقێ و سوریا و توركیا ،هیچ نەتەوەكی وەكی مە كوردا زۆر داری وستەم نە دیتیە هەر ژ رۆژا دامەزراندنا دەولەتا عێراقێ ل سالا(١٩٢١ز)هەتا نۆكە شەر وفەرمان و تالان و تەعریب كرن ورەڤاندن د بەردوامن،هەر ژ حەلەبچە و ئەنفالێ و هەتا شنگالێ و جینۆساید و كۆچكرنا كۆم ب كۆم ژ شەر و هەڤركێن حكوومەتا مەركەزی لە گەل كوردا و هەرشەرەكی نێڤ دەولەتی وەكی شەرێ دگەل ئیرانێ.
سالا(١٩٨٠-١٩٨٨ز)،كورد هەردەم دپێشیا بەرۆكێن شەری دابون و شەرێ لگەل كوێت، هەروەسان خیانەتكاریا جەزائر ل سالا(١٩٧٥ز) بۆ سەر كۆتكرنا شۆرەشا كوردی …هتد،ژبەر ڤێ یەكێ ئەم وەك مللەتێ كورد داخوازا سەربەخۆ بوونا خۆ دكەین وەك هەر نەتەوەیەكی و ئەڤە مافەكێ رەوایێ مللەتێ كوردە ،ئەو ژی مافێ بریارا چارەنڤیسی و ئەڤ مافە یێ پاراستیە ل گەلەك پەیمان و رێكەفتنێن نێڤ دەولەتی وەكی بەندێ (2) ژ مادا ئێكێ یا پەیمانا رێكخراوا نەتەوێن ئێكگرتی،هەروەسا مادا (55)ژ بەشێ نەهێ كو گرێدایە ب هاریكاریا دەولەتا ل بوارێت ئابووری وكۆمەلایەتی،دیسا تێدا بەحسێ مافێ گەلان دكەت ل بریارا چارەنڤیسێ وان ،هەروەسا بریارا وان یا ژمارا ( 673)ل سالا 1952،و ئەڤ مادەنە هەموو بەحس دكەن و دبێژن ئەڤ مافە نە بتنێ بۆ وان وەلاتایە كو هاتینە داگیركرن یان گرێدایی ب دەولەتاكا دی ڤە،لێ بۆ وان نەتەوایە ژی ل سنوورێ ئێك وەلات دژین نموونە وەكی عێراقێ و ئەڤە دێ بتە مافەكی رەوا یێ مللەتێ كورد خۆ ئەگەر دەستوورێ عێراقێ بەحس لێ نەكربت ژی،چونكی مافەكێ جیهانیە و یی جێگیرە و نابت كەس ژێ بێتە بێ بەهركرن و كوردا ژی ماف هەیە وەكی هەموو مللەتێن جیهانێ بژین و سەربەخۆیا خۆ وەرگرن،لێ بۆ بكارئینانا ڤی مافی ئەم كورد هەردەم پشتەڤانێن ئاشتیێ نە،لەورا بۆ جوودابونا خۆ ژ عێراقێ ئەم شەری ناخوازین،لێ رێیا ئاشتی بۆ هندێ ئەم رەهاتنا مافێ خۆ بكەین ئەوژی ب رێیا راپرسینێ (الاستفتا‌و)ئەڤە ژی دێتە كرن ب رێیا یاسایەكێ ژ پەرلەمانی و دێ هەلویستێ خەلكێ ئێتە وەرگرتن سەر جوودابوونا وان ژ عێراقێ (ئەرێ)یان(نە)تایبەت ل وان ناوچەیێن ناكۆك بۆ هندی بریارا چارەنڤیسێ خۆ بدەن ب دەستێ خۆ.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
