شنگال یان مرۆڤ
جوان عزەت
تراژیدیێن كو بسەر مرۆڤی دا هاتین ژ دەستپێكا حەزارەتبوونێ، هەتا ڤی سەردەمی تراژیدیێن نەكێم بووینە، بەلێ جاران دەمێ مرۆڤ دكەفتە بن باندۆرا كارەساتەكا هەرا مەزن دا، وی دەمی هزرا مرۆڤی بەر ب جۆرە سەقایەكێ وژدانی ڤە دچت و هنگی مرۆڤ هەست ب برینداربوونا روحا مرۆڤایەتی دكت، بوویە دڤێت مرۆڤ ژ هەر تشتەكی بتر یێ خودان بها بت،چنكو چێكەرێ هەر پێكهاتەیەكا گەردوونی مرۆڤ بوویە،ئەڤجار ئەو مرۆڤ چ ئێزدی، یان موسلمان، یان مەسیحی یان هەر چ جۆرە ئەدیانەك بت، دڤێت وەك مرۆڤ بێتە قەبوولكرن، ژبەركو دەمێ شۆرەشا مللەتەكێ دەست پێكت سەر پێگەهێ ڤیان و راستەقینە بوون و هەموو وەك ئێك مرۆڤن،دئێتە جه و پێكئینان، هزربكە، ئەگەر ل دیرۆكا شۆرەشێن كوردان برێنین، ژ شێخ سەعیدێ پیران، ئارارات و دێرسم و هەتا ڤەدگەرتە شۆرەشێن ڤی سەردەمی، كورد بێ جوداهی ب هەموو بیروباوەرەكێ، تووشی دەردەسەری و تراژیدیان هاتینە،چنكو هزر د وێ چەندێ دا نەكرینە، كو پرۆژەیێن نەتەوەی ژبۆ وەلاتێ خۆ دامەزرینن،یان ژی لدوڤ پێداچۆنا ڤان تراژیدیان ببن هەلگرێن ژێدەر و ناسنامە یێن نوو،لەورا ئەو كارەساتا ل شنگالێ، هەلەبچە، ئەنفال، شەرێن نافخۆیی و دەرڤەی هەرێمێ هەتا ژ لایێن دەولەتێن داگیركەر ڤە پەیدابووین ژی،كورد یان تاكێ كورد ب گشتی نكاری ژ ئەنجامێ وان شكەستنان،شاشیێن خۆ سەرەراست بكت و تێبگەهت؟،راستە هەر شۆرەشەكا هاتبتە چێكرن، گرۆپەك دروستكریە ژبۆ سەركەفتن و مانا دیاردەیێن دروستكری،بەلێ مەسەلەیا بەرپرسیاری، هزركرن و واقعی جوداهی دناڤبەرا مەسەلەیا كورد و نەتەوەیا كورد دا هەیە،چنكو ئەو بەرپرسیاری رووبروی كێشەیێن دینامیكی، ئانكو(سەركێشیا) سیاسی دبن،وەكو كا چاوان “دەولەتا ئەقلانی لسەر بنەمایێ بەشداریا تەواو خەلكەكێ دروست دبت،پاشی وەلاتی بۆ كارەكێ گشتی و نە بۆ بەرژەوەندا تاكەكەسی بەشداریێ دكن، هێگل”ئە وەسا دڤێت ئەو كارەساتێن ب گەلێ كورد ژی دئێنە ئەنجام دان،لسەر وان كارەساتان، پرۆژەیێن رێكخستن و پەیمان و هەلویستێن مرۆڤانە ژی هەبن،چنكو مرۆڤ شۆرەشان دروست دكن، بەلێ (یاسا) رێكخستنا وان شۆرەشان ب بینات ددانت،هەردیسان دەمێ شۆرەش یان شەر دئێنە كرن ئەو هەردوو فاكتەرە دبنە ئەگەرێ گهۆرینا گەلەك جی و مەملەكەتان، كو مرۆڤ ئانكو تاك ژ قۆناغەكا هەژار بەر ب قۆناغەكا هشیار ڤە بچت،بەلێ مخابن چ مللەت وەكو مللەتێ كورد، تووشی ڤان دەردەسەریان نەبووینە و هێشتا پەند بخۆ ژ وان تراژیدیان نەوەرگرتینە،چنكو تاكێ كورد لسەر شۆرەشەكا رەها، هزری و ئەقلانی كار نەكریە،بەلكو گریمانا وی بۆ هێزا شۆرەشكرنێ بتر ژ هێزا ئەقلی یا خورت بوویە،ژ بەرهندێ د جڤاكێ كورد و ئێزدی دا هەر چ مرۆڤەكێ هەبت ئێش و كارەساتێن وی دناڤ وی بخۆ دا هەنە و مرۆڤەك دروست بوویە،كو ژیانا وی ئیرۆ ب چەندەها جۆرێن گرێكان قفل مایە،چنكو ژ كارەساتێن بەری شنگالێ بگرە هەتا ئیرۆ ژی مرۆڤێ كورد،نكاریە وەك مرۆڤەكێ ئارام و بێ ئێش و ئازار بژیت،ژبەركو مەرج نینە ئەم بێژین مە تراژیدی هەبووینە و مە ب هزاراتان شەر و نەهامەتیان دا خوون رژتیە،بەلكو یا مەرج و گرنگ ئەوە، ئەم بێژین، ئەرێ ئەم دگەل بایێ وان تراژیدیان رۆژێ چەند جاران دئێنە كوشتن و برینداركرن، ئانكو ئیرۆ ئەم نە ب مەزهەر و جوگرافییا خۆ ڤە دبریندارین، بەلكو روحا مە ب ئەقل، ئیرادە و جەوهەر ڤە یا بریندارە، ئەم دناڤ خۆ دا هەست ب داهێنانا جدیەت و وە بیركرنا ئینسانەكێ چێكری ناكەین،ئەگەر دوور نەچین نێزیكترین كۆمكوژیا شنگالێ یا دیار و بەرچاڤە، ئەرێ هەتا ئیرۆ چەند ژن، زارۆك، تاك، كچ، پیر و كال دناڤ خۆدا بگرە، ژلایێ بایولۆژی، سایكۆلۆژی، ئەقلی، كۆمەلایەتی، جڤاكی و سیاسی بەر ب سێدارا نە سەقامگیری، نە پێداچۆن و نە ساخلەمیێ ڤە نە چۆیە،ئەها ئەڤەیە كارەساتا، كو كار لسەر بێتە كرن، شنگال نە بتنێ ناڤە، بەلكو شنگال مرۆڤ و شۆرەشا مرۆڤبوونێ یە، چنكو “شۆرەشكرن ل جیێ ڤێ شۆرەشێ دادگەهكرن نینە،بەلكو راستڤەكرنە بۆ سەر گیانێ داگیركەر و خراپكاران/ سانت جۆستیش”.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
