ئێزدی نێزیکی 100 ڕۆژیان دگرن بتنێ 3 ڕۆژیێن ئێزی فەرزن
مەھدى حەسەن موراد
رۆژی گڕتن د باوەریا ئێزدیان دا خێرەک مەزنە ، ژبەر ھندێ ئێزدی بتر ھەر ئاینەک و نەتەوەکا ھەی رۆژیان دگرن و باوەری پێ ھەیە نەبەس ھەر (٣) رۆژیێن ئێزی ب تنێ د باوەریا ئێزدیان دا ھەنە، بەلکی د ئێزدیاتیێ دا نێزیک (١٠٠)رۆژی ھەنە، بەلێ نە ھەر کەسێ ئێزدی بت ئەڤ رۆژی فەرزن ل سەر ،تەنھا ھەر (٣)سێ رۆژیێن ئێزی بتنێ فەرزن ل سەر مرۆڤێ ئێزدی ،
وەکی ل قەولێ مەرسوما جبێرە دا ھاتی :
ل ئاخرەتێ خۆ رۆسبیکە
ل دنێ عبادەتێ زۆر بکە
سێ رۆژا بگرە و فەرزێت خۆ ب جھ بینە
و ھەرە دەرباسی بە لالشا نورانی
پێخواس بە دا خێراتە یە ناس بە .
ئەڤە ژی پشتی ھاتنا شێخادی سلاڤێن خودێ ل سەر بن و ئەو راستڤەکرن و نوژەنکرنا دناڤ ئێزدیاتیێ دا دروستکری ئێک ژ ڤان خالا ژێک ڤاڤارتنا ئەرکێن ئولی بیە دناڤ بەرا کەسێن دیندار و ئێزدیێن گشتی دا ، بەلکی فەرزە ل سەر جڤاتا روحانی وکۆچەک و فەقرا و شکەستین مالا شیخادی و چلەگرا و کەسایەتین ئولی ڤێ ژمارا رۆژیا ھەمیا بگرن دیسا ھەر ئێزدیەکی بڤێت نورمالا ئەو ژی رۆژیا بگرت بخۆ خێرەکێ بکەت و خۆ نێزیکی خودێ ب کەت ب خێر و خێراتا و ڤان رۆژیا بگرت مینا کەسێن ئولدار ، لەوا ئەم د بینین رێژەکا زۆر ژ ئێزدیا نھا بەری رۆژیێن ئێزی ھەمی رۆژێن چارشەمبوویا ب رۆژی دبن بۆ خاس و باب چاکێن ئێزدیان ، لێ رۆژی گڕتن بۆ ئێزی د باوەريا مە ئێزديان دا ئێزى ناڤەك ژ ناڤێن خودێ وەكى ل ڤێ سەبەقا قەولێ ھەزار و ئێک ناڤ ھاتی :
ب دەستوری خودێ
سلتان ئێزى بخۆ پادشايه.
هەزار و ئێك ناڤ ل خۆ دانايه.
ناڤێ مەزن هەر خۆدايه .
*******
يا سلتان ئێزى تو وێ ل عەردا تو وێ ل عەزمانا .
تو وێ ل بەحرا تو وێ ل بنيانا.
تو وێ ل زارا تو وێ ل زمانا.
مرازا ئەم ژ ته دخوازن دين و ئيمانه .
********
پەدشێ من ھەزار وئێک ناڤە
ئەڤ دنیا ل باوی سەعەت و گاڤە
ئەوی ھاوا کرە بوک وئادەم کرە زاڤە
*********
رۆژیگرتن لجەم ئێزديان فەرزەكە ژ فەرزێن تەریقەتێ،فەرزە ل سەر ئێزدیان پێگیریێ ب ڤێ فەڕزێ بکەن و ھەر سال ڤان رۆژیان بگرن وئەڤ ھزرە یە کەڤنە و ب خێرەکا مەزن د ئێتە ھژمارتن رۆژیێن ئێزی ئانکو رۆژیگرتن بۆ خودێ هەر ئێزدیەك دڤێت سێ رۆژیان بۆ خودێ مەزن و دلۆڤان بگرت ،رۆژیێن ئێزی (٣)سێ رۆژن و رۆژا چارێ جەژنە،ئەڤ جەژنە دكەفتە دئینیا ئێكێ دا ژ مەها كانوونا ئێكێ ب هژمارا رۆژهلاتی ھەر سال ئانكو رۆژێن (سێ شەمبوو -چارشەمبوو – پێنچ شەمبوو )ێ رۆژینە و ئینیێ جەژنە.
وەكى ل قەولێ مەھا ديار دكت :
ھات مەھا بناڤ رەمانە
ل سەر یازدە مەھا د گێڕانە
رۆژیێن ئێزی سەتقە و حەیا و ئیمانە
*******
ژبەر کانون قانوونە و بنیاتە ھەر دوانزدە مەھانە و قەول پەسەندکت:
ژقەولێ شێخ فەخرێ زەرگونە
ھەر یەب حەرفە و یەب ناس بوونە
بنیاتە ھەر دوانزدە مەھا کانوونە
********
ل ڤان هەر سێ رۆژا ئێزدی رۆژیان دگرن ئەڤ رۆژی گەلەک د کەڤنن هزرا گرتنا ڤان رۆژیا دزڤرتە وێ چەندێ کو ژ کەڤندا دەمێ دیتین رۆژ بۆ رۆژێ، رۆژ یێ کورت دبن، کەفتنە گۆمانا هندێ کو رۆژ ئێدی نامینت و تاریستان دێ جيێ رۆناهیا رۆژێ گرت وەک هیڤيه‌ك ژ خودێ کرن، رابوون ڤان ھەر سێ رۆژا ب رۆژی بوون ، تا کو چاڤێ رۆژێ هندانەبت و هەردەم ب خێر و بەرەکەتا وێ شادببن، پشتی کۆ زانین ئێدی رۆژ ھەو بەرف کێمبونێ ڤە د چنە و سەکەنین و بەرب درێژبوونێ ڤە یێ دچن ژ کەیڤان دا کرنە جەژن،پشتی جەژنێ ئێكسەر دەمێ رۆژان زێدە دبت ئانكو ڤێ جەژنێ گرێدانەك دگەل دەمی و سروشتی هەیە، وەکی دیار ھەمی ھەلکەفت و چەژن و رۆژیێن ئێزدیان ب سروشتی ڤە دگرێداینە ، هزرا گڕتنا ڤان رۆژیان كو خێرەكا مەزنە بۆ وی كەسێ رۆژیان بگرت، كو مرۆڤ بڤێ چەندێ فەرزەكی ئۆلا ئێزدیاتیێ ب جھ دئینت و هەستێ مرۆڤی بەرامبەر كەسانێن هەژار و بەلنگاز زێدە دكت و مرۆڤی هانددەت كو هاریكاریا وان بكت، ديسا ل قەولێ (ھەزار و ئێک ناڤ) ھاتیە ھنەر بۆ كەرامەتا سلتان ئێزى دياردكت وەكى ل ڤان سەبەقا :
شەھید پێخەمبەر ب وێ کاسێ دبوو مەستە
ئەوی نە پێ ھەبوو نە دەستە
سلتان ئێزی ڕۆنایەک لبەر دخستە
*******
ئەوێ ژ سلتان ئێزی خواست بوو کەرەمە
بۆ ھەقیا خودێ ل ھەموو دەمە
سێ رۆژی گرتن گوت: ئەڤە فەرزە ل سەر مە
********
هەروەسا ژلایێ ساخلەمیێ ڤە مفایێ خۆ هەنە،ديسا وەك باوەریەکا مەزن ب رۆژیگرتنێ دناڤ ئێزدیان دا ھەیە ،دەمێ رۆژیێن ئێزی نێزیك دبن كەسانێن دەولەمەند و خودان شیان خێر و خێراتا دکەن و دەستێ هاریكاریێ بۆ وان هەژار و بەلنگازان درێژ دكن،رۆژیگڕتن بڤى رەنگى يە : پشتی نیڤا شەڤێ ، پاشیڤێ دخۆن و دگەل تاری گەوركێ دبتە دەڤگڕتن، دەڤگڕتن ژی ئەوە: نابت مرۆڤ هیچ تشتەكی بخۆت و ڤەخۆت و دڤێت خۆ ژ هەموو پەیڤێن خراب و گوننەهـ و بەدكاری یا دوور بكت،دبیا مرۆڤێ ئێزدی ب زمانێ خۆ ب چاڤێ خۆ ب نەفسا خۆ ی ب رۆژیبت ، ل هێڤاری بەری رۆژئاڤا رۆژیگر دەست و چاڤێن خۆ دشۆن و خۆ پاك و تەمییز دكن و بەر ب رۆژئاڤا ڤە پەروەستەی خودێ دبن و دوعایا هێڤاری دكن،پشتی رۆژئاڤا دبتە فتار ، رۆژیگر ب دەستووری خودێ فتاردبن ، بڤی تەرزی بۆ هەر سێ رۆژیان،هەژی گۆتنێ یە بۆ ڤان رۆژیان هەر مالەكا ئێزدی ل رۆژا دوو شەمبوویێ سەربڕەكێ سەرژێ دكت،دبێژنێ رۆژا پەز كوشتنێ بۆ پاشیڤێ و فتارێ، ئێزدی دگەل هندێ هەڤ دوو مێڤان دكن نەخاسمە مالێن دەولەمەند و كەدخودا بۆ پاشیڤێ و فتارێ خوارنێ بۆ مالێن بەلنگاز دبەن ، ل هێڤارا جەژنێ سەوكا دپێژن و ل هەڤ دوو دگێرن ، تاكو نانێ وان تێكەلی هەڤ ببت ، هەروەسا ژنك سەرەدانا گۆرستانا گوندی دكن و زيارەتى خاسا دبن ، ل وێدەرێ ژی سەوك ( نانەكی تایبەتە ل جەژنا دئێتە دروستكرن) وشرینیا بسەر هەڤ دوو دا بەلاڤ دكن، ل سبەیكا جەژنێ هەموو ئێزدی جەژنا هەڤ پیرۆز دكن و قەستا نیشانگەهێن خاس و چاكا دكن ولێ زیارەتى دبن و دلێن خۆ لێك خۆش دكن وهەر مالەك سبەیكا جەژنێ زادێ خۆ دبەتە بەر نیشانگەها خاسێ گوندی و هەموو پێكڤە دخۆن ، ژ لايەكى دى ڤە ھەر ئايين و مللەتەكى ب رەنگەكى رۆژيگرتن ھەيە و ل پێ باوەريا ھەر ئايينەكى رۆژيگڕتن خێرەكا مەزنە و فەڕزەكا ئۆلى يە پێ دئێنە سپاردن و فەرە مرۆڤ رۆژيێ بگرت دا ب بڕسێ و بەلنگازيێ ب حەسێت و ئاگەھ ژ خەلكێ ھەژار و بەلنگاز ھەبت وەكى د باوەريا ھەر ئايين و مللەتەكى دا ھاتى ، لێ وەكى ديار ئێزدى دوو جۆرێن رۆژيان دگرن جۆرەك خێرن و جۆرەك فەرزن ئەڤێن ئێزى وەكى مە ديار كرين رۆژیێن ئێزی فەرزن لێ يێن خێر ژمارەكا زۆرن بۆزانين ھەموو رۆژيێن ئێزديان يێن خێر و فەرز د جێگرن ل دەم وەختێ خۆ ل سالێ ، ژ بەر پيرۆزى و گرنگيا رۆژيا كو د باوەريا ئێزديان دا رۆژيگڕتن فەڕزەكا ژ فەڕزێن تەريقەتێ كو رێبازا ئێزدياتيێ يه و مرۆڤێ ئێزدى د ژيانا خۆدا پەيرەو دكت و بڤێ رێبازێ وەك ئێزديەك دئێتە ناسين، دێ بينى ئێزدى بەرى رۆژيێن ئێزى ب چل رۆژى وەسا خەلكێ مە رادبنە رۆژيا وتايبەت ل ھێڤارا رۆژا چارشەمبوويێ ب رۆژى دبن كو ھەر كەسەك ژمارەكا رۆژيا دگرن زێدەبارى رۆژيێن ئێزى ب رۆژى دبن ھەتا رۆژيێن ئێزى دئێن و دبتە جەژن ئەڤ رەنگە رۆژى گرتن دناڤا ئۆلا مە ئێزديان دا ھەيە ، ئەڤ رۆژى ل سەر ناڤێ ڤان خاس و باب چاكێن ئێزديا ئەڤێن بۆ خودێ تەعالا خۆ شكاندين و ب شەڤ و رۆژ پەروەستەى خودێ تەعالا بووين دئێنە گڕتن بو خودێ ، ئەڤ كەسێن رۆژيگر ژى ھندەك ژوان ھيڤى و مرازا د خازن يێن ھەين نەساخن ھێڤيا ژ خودێ دخازن بۆ دايى و بابا ، بێ زارۆكى ، بۆ رزقى ،بۆ تەناھيێ و سلامەتيێ و دوركەتن ژ قەدا و بەلايە ،ھيڤى و ئۆمێدێن خۆ ب رێيا ڤان رۆژيا ژ خودێ تەعالا دخازن ب گەھن مرازێن خۆ ، ھەر چەندە دباوه‌ريا مە ئێزديان دا رۆژيگرتن بۆ خودێ يە ، ئەڤ چەند ژى وێ يەكێ دياردكت كو خودێ مەزن و پاك و دلۆڤان مرۆڤ ژ ھەموو خولياقەتێ خۆ بتر ڤيايە و حەز ژێكريە لەورا ئەڤ كەرەمە دگەل كريە ، دڤێت مرۆڤ ژى ھەردەم ھزرا كارێن باش بكت مينا دوعا و رۆژيگرتنێ و خێرخوازيێ ژبەر ڤێ چەندێ ئێزدى بترى ھەر ئايين و مللەتەكى ھەى ل جيھانێ رۆژيا دگرن بەلێ وەك فەرز(٣) رۆژيێن ئێزى نە بۆ خودێ مەزن و دلۆڤان دئێنە گرتن ،بەلێ وەك خێر گەلەك رۆژى دناڤا ئێزدياتيێ دا ھەينە ، ھەر بۆ زانين نێزیکی (١٠٠) سەد رۆژى كەسانێن ئۆلى وچلەگر و ديندار و جڤاتا رۆحانى و ھەر ئێزديەكى بڤێت ب رۆژى دبن بلی رۆژيێن ئێزى و ئەڤ رۆژيێن بەرى رۆژيێن ئێزى ئەڤێن دبێژين خێرن كو بتريا ئێزديان ب رۆژى دبن دڤيا ب زانين سالێ نێزيكى ١٠٠ رۆژى ئێزدى ب رۆژى دبن ل چلێ ھاڤينێ و چلێ زڤستانێ گەرمترین و سارترین رۆژیێن سالێ و درێژترين رۆژ و كوڕترين رۆژ دناڤ ڤان رۆژیان دا ھەنە ئەو ژى بڤى رەنگى ل خوارێ ئێزدى رۆژيان دگرن :
١- ل چلێ زڤستانێ ئێزدى وەك چلەگر و جڤاتا رۆحانى و كەسانێن ئايينى وھەر كەسێ بڤێت (٤٠) چل رۆژى ب رۆژى دبن ل رێکەفتی (١٢) کانوونا ئێکێ دەسپێدکەت ھەتا (٢٠)ی کانوونا دوویێ ب ھژمارا رۆژھەلاتی دبێژنێ رۆژيێن چلێ زڤستانێ .
٢- ل چلێ ھاڤينێ ئێزدى وەك چلەگر و جڤاتا رۆحانى و كەسانێن ئايينى وھەر كەسەكى بڤێت (٤٠) چل رۆژى ب رۆژى دبن ل رێکەفتی (٢٤) خزیرانێ ھەتا (٢)ی تەباخێ ب ھژمارا زاینی دبێژنێ رۆژيێن چلێ ھاڤينێ .
٣- ھەروەسا (٣) سێ رۆژيێن ديتر ھەينە ئێك بۆ خودانێ و ئێك بۆ شێخێ خۆ و ئێكێ بۆ پيرێ خۆ ھەر ئێزديەكى ھەى فەرە ڤان ھەر سێ رۆژيا بگرت .
٤-رۆژيێن خدر و ئەلياس د کەڤنە د پێنچ شەمبووا ئێکێدا ژ مەھا سباتا رۆژھەلاتی رۆژا دووشەمبویێ و سێ شەمبوویێ و چار شەمبوویێ رۆژینە و پێنچ شەمبوویێ جەژنە بتريا ئێزديان ڤان ھەر (٣)سێ رۆژيێن نەبى خدر و ئەلياس ب رۆژى دبن و رۆژا چارێ دكەنە جەژن ، ئەڤ رۆژی ب وەرزێ چاندنێ و سروشتی فە ھەیە.
٥- رۆژيێن شێشمس كو د باوەريا ئێزديان دا مەفەرا ،ئێزديێن ل وەلاتێ خالتيا و يێن نھۆ ل شنگالێ و وەلاتێ شێخ و ھەر جيەكى ھەين دگەل رێژەكا زۆر ژ ئێزديان (٣) رۆژيان بۆ شێشمس ب رۆژى دبن ، ل ئينيا بەرى رۆژيێن ئێزى .
٦- رۆژيێن باتيزمێ چەندين مريدێن پير ئالى و چيلكانن(٣) رۆژيا ب رۆژى دبن پشتى رۆژيێن ئێزى و رێورەسمێن تايبەت ھەنە ب ڤان رۆژيا.
٧- رێژەكا زۆر ژ ئێزديان ھەر كەس ژمارەكا رۆژا ب رۆژى دبن بەرى رۆژيێن ئێزى وەك خێر بۆ خودێ تەعالا .
٨- ھەر بۆ زانين دناڤا جڤاكێ ئێزديان دا ھەينە ھندەك شكەستى و ئۆلدار و كەسانێن ئايينى سەرتاسەرى سالێ ھەموو رۆژێن چارشەمبوويا ب رۆژى دبن دگەل چلێ ھاڤينێ و چلێ زڤستانێ .
ديسا تشتێ ھەرى باش د ئێزدياتيێ دا جوداھى ژ ئايين و ئۆلێن ھەين ئەركێ ئۆلى ھندەك ژێ ڤاڤارتينە وەك رۆژى گرتن فەرە ھەر مرۆڤەكى ئێزدى سێ رۆژيێن ئێزى بۆ خودێ تەعالا ب رۆژى بن ئەڤە فەرزەكا ژ فەرزێن تەريقەتێ ،بەلێ چلێ ھاڤينێ وچلێ زڤستانێ فەرزە لسەر چلەگرە و جڤاتا رۆحانى و شكەستيێن مالا شيخادى و رۆژين ديتر ھەموو خێرن ، و ھەر بۆ زانين ھەموو رۆژیگڕتن ب ئێك سيستەم دئێنە گرتن يێن خێر و يێن فەرز.
ژێدەر:
پەرتۆكێن پەروەردا ئێزدیاتیێ.
مامۆستایێ ئایينی پیر خەلات ئەلياس
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
