ل گۆڕ دیرۆک و باوەریا ئێزدیاتیێ جهێ نەهدارێ کەڤناریەکا ئەزەلی هەیە ل سەر دەمێ ئەسکەندەر ب ٣٣١ ساڵان بەری زاینی، دگۆتنە وی جهی مەرگەهـ و ل سالا ٧٧٠ ز، عەباسیا هێرش کرنە سەر ئێزدیان ل باژارێ حەزەر و هەر جهەکی ب ناڤێ ڕۆژێ ژناڤ دبرن.

ئێسڤن ب مەرگەهـ دئێتە ناسین جهێ ڕۆژێ

ئێزدیان ل وی سەر دەمێ سنوورێن لالشێ گرتن و پاراستن و ئێک دەروازا ب تنێ هاتە ڤەکرن ل ڕێکا ئێسڤنێ بۆ لالشێ ل جهێ نەهدارێ ل وی دەمی دگۆتنێ: مەرگەهـ – ئانکۆ رۆژ گەهـ – خۆر گەهـ ، و هەتا نهۆ ژی ئێسڤن ب مەرگەهـ دئێتە ناسین جهێ ڕۆژێ.

دەمێ هاتنا شێخادی شێخ موسافر هاتیە لالشێ ل سالا ١٠٧١ . ز، پشتی ژ ئێسڤنێ دەربازبووی ل ڕۆژ گەهێ (مەرگەهێ) بوويا مێهڤانێ ئوجاغا شەمسانیێ پێشیێ ئێزدینەمیر، و ل سالا ١١٦١ ز دەمێ هاتنا شیخادیێ دووێ ئێزدینەمیر پێشوازیا وی ل ئێسڤنێ کر و هنگی ناڤێ ئێسڤنێ کرن شێخان ل سەر ناڤێ شیخادیێ ئێکێ و یێ دووێ و شيخادیێ دووێ ل جهێ رۆژ گەهێ ـ مەرگەهێ مێهڤان بوویە و پشتی ئەزدینەمیر شێمس لێ ئاکنجی بوویە و دارەکە بەڕوویێ لێ چاندی یە و بەڕوو هێمایێ هێزێ یە (رمز القوة) دارا بەڕوویێ ب هێزا ڕۆژێ ب هێز دکەڤت و وەناکەت کەسەک ئەوێ ئاڤدەت ب تنێ دگەل ئاڤا بارانێ یا سروشتی دگونجت و دەمێ کەسەک ڕابت دارا بەڕوویێ ئاڤدەت ئەو دار دێ حشک بت و وەریێت، دەمێ شێشمس ئەو دارە چاندی و دوعا لێ کری ئەو دار بەڕوویێ د چەند سالان دا بوونە نەهـ دار و خەملین.

هەر بۆ زانین نەهـ کوڕێن شێشمس هەبوون و هەر دارەک ب ناڤێ کوڕەکی وی بوو و هەموو ژ هەڤدوو جودابوون ب تنێ ئامادین و شێخ خالدێ شەمس د مالێ دا مابوون و پشتی شێشمس و شێخ خالدێ ( شێخالێ) شەمسا ب تنێ میرئامادین ما و ئەو جهـ ب ناڤێ میر ئامادینە، لەو دبێژنی نەهـ دارێن ئامادین.

نەهدار بنگەهەکی ئایینی یە و ڕۆژگەهە (مەرگەهە) دئێزدیاتیێ دا

ل سەر دەمێ میر ئامادین و هەتا نهۆ ئەو جهـ هاتیە پاراستن ژ ئالیێ ئێزدیاتیێ ڤە لەوما یە فەرە نهۆ ژی بێتە پاراستن ژئالیێ میرێ ئێزدیان و ئەوقافا کاروبارێن ئێزدیان و دەڤەردارێ قەزا شێخان کو ل جهـ وێ هەر دارەکا بەڕوویێ بێته‌ چاندن و دۆرا وێ برژانکەن ب شێوازەکی ئەندازیاری و کەلتووری و ئایینی ، نەهدار بنگەهەکی ئایینی یە و ڕۆژگەهە (مەرگەهە) دئێزدیاتیێ دا.