تۆرا لالش
جەژنا جەمایێ دبتە درێژترین جەژنا مە ئێزدیان و دكەفتە د رۆژێن (٢٤-٣٠) ئەیلۆنا رۆژھەلاتی دا و رۆژێن (٦-١٢)مەها(١٠) دەھ ب هژمارا زاینی رێورەسمێن ڤێ جەژنێ گەلەكن ئانكو بۆ ماوەیێ هەفت رۆژان ل پەرستگەها لالش دئێنە گێران، دیسان پەیوەندی ب سروشتی را هەبوویە، و گرێدايى ھەر سێ قوناغێن ئێزدياتى تيرا دەرباس دبت بوویه و ھندەك رێ و رەسم ل ڤێ جەژنێ د گرێدايى دەستپێكا ديرۆكا ئێزدياتيى و سەردەمێ خوداوەندا نە و بتايەت رێ و رەسما هەرە دیار ل ڤێ جەژنێ قوربانیكرنا (گایی) یە ژبۆ خوداوەندێ رۆژێ(شێشم / شێشمس) د ئێزدیاتیێ دا مەزنترین خوداوەندە.
ديسا ھندەك رێ و رەسم دناڤا ڤێ جەژنێ دا دھێنە گێران د گرێدايى قوناغا دوويێ ژ ديروكا ئێزدياتێ نە ئەو ژى ڤەدگەرت بۆ سەر دەمێ نەبى ئيبراھيم بابێ نەبيا و خودێ ناسينى، ھەر وەسا تشتێ ھەرى بالكێش ل ڤێ جەژنێ دا رێ و رەسمێن قەدەم ڤەگوھاستنا شيخادى يە گيانێ من ب گۆڕى و ھندەك ژ رێ و رەسمێن وى سەردەمى يە دبێژنێ قوناغا سێ و قوناغا نوژەنكرنا ئێزدياتيێ یه، لەوما ل ڤێ جەژنێ گەلەك بۆچۆن و ديتن ھەينە ئەڤە ژى ڤەدگەرت بۆ كەڤاناتيا ڤێ جەژنێ و رێ و رەسمێن وێ دبنە بەلگە بو ديرۆكا كەڤناتيا ئێزدياتيێ و قوناغێن ئێزدى تيرا دەرباس بووین ل ڤێ جەژنێ د ھێنە دياركرن، ئێزدی قەستا پەرستگەها پیرۆزا لالش دكن و رێ و رەسمێن ڤێ جەژنێ ب ڤی تەرزێ ل خوارێ دگێران:
١- بەری جەژنێ ب رۆژەكێ یان ب دوو رۆژا، سەردەریێن خاس و چاكا ل پەرستگەهێ ژبۆ پێشوازیا مێڤان و مریدێن خۆ ئامادەدبن.
٢- بەری جەژنێ ب رۆژەكێ، دیندارێن ئێزدیان ل پەرستگەها لالش بەرهەڤ دبن، ژبۆ گێرانا رێ و رەسمێن جەژنێ.
٣- هەر ئێزدیەكی ل پەرستگەهێ ئامادەبت دڤێت ل مەزارگەھێن شیخادی و شێخ فەخر و شێشمس و كانیا سپی و زمزمێ و شێخ و پیرێن خۆ زیارەتی بت.
٤- ل هەموو رۆژێن جەژنێ:
أ- سەردەریێن هەموو خاسا سماتێ چێدكەن.
ب- قه‌وال سبەیكا بەری رۆژهەلاتێ بەیتا جندی و بەیتا سبێ و ل هێڤارا بەیتا هێڤاری دگەل دەف و شبابا دسترێن.
ج- هێڤاران چرایێن خاس و نیشانگەهان ڤێدخن.
د-دیسان ل هێڤارا پشتی رۆژئاڤا سەما ل جەلسێ دئێتە كێشان.
ھ- هەر دیسا ل هێڤارا و پشتی بەیتا هێڤاری رێو رەسمێن قنتارێ دئێنە گێران.
٥- پەری سواركرن: پەرۆیەكی رەنگینە لسەر مەزارگەهێن خاس و چاكا دئێتە دانان و ل جەژنا جەمایێ ب ئاڤا كانی یا سپی دئێنە مۆركرن و سواركرن، ئەڤ رێورەسم ل رۆژا چارێ ژ جەژنێ دئێنە گێران پەری ئێك ئێكە دئێنە سواركرن پشتی پەری ب ئاڤا كانیا سپی دئێتە مۆركرن، فەقیر پەریێ د دانێتە سەر سەرێ وی كەسێ بڤێت وێ پەریێ سواركەت و دوو قەوال دەف و شبابا لێدخن، دەمێ د گەهنە جەم بابێ شێخ دێ پەریێ ژێ وەرگرت هەتا د گەهتە دەریێ قاپی یا شێخادی میرێ شێخا دێ ژێ وەرگرت و گەهینتە جەم بەرێ شباكێ، هۆسان رێو رەسمێن پەری سواركرنێ ب داوی دئێن،
پەریێن دئێنە سواركرن ئەڤەنە:
١-پەریا شێخادی
٢– پەریا شێخ حەسەن
٣- پەریا شێشمس
٤- پەریا شێخ فەخر
٥– پەریا شێخوبەكر
٦ – پەریا ستیائێس
بۆ زانین/ ئەو كەسێن دچنە لالش پەریا گرێددەن.
٦- قەباغ: رێو و رەسمێن قەباغێ ل رۆژا پێنجێ ژ جەژنێ دئێنە گێران، كو هەر سێ ئێلێن(ماموسی- قاییدی- ترك) پشكداریێ تێدا دكن، ئەوێن ژ ڤان هەر سێ ئێلان دئێنە دەست نیشانكرن، دگەل قەوال و هلگرێ چەقەلتویێ و هلگرا تاوا بخوورێ ل جەلسێ كۆم دبن و ب رێز بەرەف (بەرێ قەباغێ) كو دكەفتە سەر چیایێ عەرەفاتێ ب رێ دكەڤن.
ب ڤی شێوەیی هلگرێ چەقەلتویێ-قەوال – هلگرا تاوا بخوورێ-زەلامێن چەكدار و لپێ هەموویان كچ و ژن دێ چن هەتا د گەهنە (بەرێ قەباغێ) ل چیایێ عەرەفاتێ، زەلامێن چەكدار ب رێز دبن و سێ شێلكێن تەڤنگا ل دوو جھا دئێنە بەردان، جارا ئێکێ ل سەرێ چیایێ عەرەفاتێ و جارا دوویێ ل جەم دەرگەھێ مەزارگەھێ شیخادی، و د دەرگەهێ میر را دچنە ژۆر و ل جەلسێ كۆم دبن ل بەر قاپیێ و دیلانەكا هەفت رێزی لبەر دەنگێ دەف و شبابا دگێرن، هەر د وی دەمی دا مجێور ( فەقیر) گایەكی ژ گای كوژێ بەرددەت و ئێك ب دەنگەكی بلند گازی دكت (گای چوو) هەموو دیلانێ بەرددەن و ب رەخ گای دكەڤن، ھەر سێ ئێل گایی دبەنە بەر مەزارگەھێ شێشمس و ل وێدەرێ وی (گای) سەرژێدکەن و گۆشتێ وی دکەنە سماتێدا، پاشی ئەڤ ھەر سێ ئێل خەلاتێ خۆ ژ سەردەریێ شێشمس وەردگرن، سەردەریێ مەزارگەهێ شێشمس، پەروكەكی ب ئاڤا كانیا سپی مۆردكەت، و بۆ پشكدارێن ڤێ رێو رەسمێ دكەتە خەلات، ئێك ژوان پشكداریا وی خەلاتی د دانێتە سەر سەرێ خۆ و هەموو پێكڤە بەر ب چیایێ عەرەفاتێ ددەنە رێ و دیلانەكا تایبەت د گێرن وپاشی دچنە بەر پیرێ ئیسیبیا و هەر ئێك چقەكی دارێ ب بەر سەرێ خۆ ڤە یان ددەستێ خۆ دكت و ژ چیایی دئینە خوارێ و ل جەلسێ دیلانا هەفت رێزی جارەكا دی دگێرن و میرێ شێخا ژی وان خەلات دكت ئەڤێن پشكداری ڤان رێو رەسما بووین.
٧- بەرێ شباكێ:
ژ چەند خەلەكێن توونجی و بەركەكێ و دوو دارا پێك دئێت، دەمێ سواركرن شێوەكی لاكێشەیی وەردگرت و مینا دارەبەستێ لێ دئێت، هێڤارا جەژنێ بەرێ شباكێ ژ گوندێ بەحزانێ دئیننە پەرستگەها پیرۆزا لالش و ل جەم پرا سەراتێ بابێ شێخ و قەوال و هندەك دیندارێن دی و هلگرێ چەقەلتوورێ و هلگرا تاوا بخوورێ دچنە پێشیێ و ل بەر دەنگێ دەف و شبابا دبەنە كانی یا سپی.
رۆژا پێنجێ ژ جەژنێ میرێ شێخا و هندەك دیندار دێ بەرێ شباكێ ژ كانی یا سپی دئینن و د بەنە رواقا شیخادی و ب ئامادەبوونا میرێ شێخا و بابێ شێخ و هلگرێ چەقەلتوورێ و هلگرا تاوا بخوورێ و هندەك زەلامێن ئێلا (بەرگەعیا) ل بەر دەنگێ دەف و شبابا و رێزگرنا قەولێ تەختا، بەرێ شباكێ دئێتە لێكدان، ل رۆژا شەشێ ژ جەژنێ، پتریا ریهسپیێن ئێلێن ئێزدیا و ئەوێن بەری نهۆ مە بەحس ژێ كری لدۆر بەرێ شباكێ، ل رواقا شیخادی كۆم دبن و بەرێ شباكێ مۆردكن و سێ جارا دێ هلینن و دانێن و ل بەر دەنگێ دەف و شبابا ب ئاوازەكا مەلوول لسەر ملا دبەنە سەر حەودا كەلۆكێ و ئاڤا وێ مۆردكن،پاشی ڤەدگەریننە رواقا شیخادی، دیوانا بەرێ شباكێ ل جەم سندروكا شیخادی سێ جارا د هلینن و ددانێن و د هێلن،ل رۆژا هەفتێ ژ جەژنێ، بەرێ شباكێ د زڤریننە بەحزانێ و ل مالەكا شەمسانی خزنە دكن ، هەر وەسا دڤێ رۆژێ دا تاووسێ جوان دكن ،ب ڤی تەرزی رێورەسمێن جەژنا جەمایێ ب داوی دئێن.
ژێدەر:پەرتۆكێن پەروەردا ئێزدیاتیێ،
پێزانین ژ لایێ مامۆستایێ ئایینی پیر خەلات و مامۆستا زهیر عەرەب وەرگرتینە
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
