ئه‌مريكا بانگه‌شا توركيا ده‌رباره‌ى رێككه‌فتنا منبج ره‌تكر
K24 – هه‌ولێر:
وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مريكا، ئه‌و بانگه‌شانه‌ى حكومه‌تى توركياى ره‌تكرده‌وه، كه باسيان له رێككه‌وتنى تايبه‌ت به منبج و كشانه‌وه‌ى كورد له‌و شاره ده‌كرد.
هێزه‌ر ناوێرت، گوته‌بێژى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مريكا، له به‌ياننامه‌يه‌كدا رايگه‌ياند، “له‌گه‌ڵ حكومه‌تى توركيا نه‌گه‌يشتووينه‌ته هيچ جۆره رێككه‌وتنێك و گفتوگۆكان له باره‌ى سووريا و پرسه جێبايه‌خه‌كانى نێوان هه‌ردوولا به‌رده‌وامن”.
گوتيشى: “به‌رپرسانى ئه‌مريكا له‌گه‌ڵ هاوتا توركه‌كانيان هه‌فته‌ى رابردوو له ئه‌نقه‌ره وتوێژيان كردووه”.
دوێنێ ئاژانسى هه‌واڵده‌رى ئه‌نادۆڵى توركيى بڵاويكرده‌وه، ئه‌مريكا و توركيا كار له‌سه‌ر پرۆژه‌ى نه‌خشه‌رێگه‌ى چۆڵكردنى منبج له لايه‌ن هێزه كوردييه‌كانى په‌يه‌ده و هه‌سه‌ده‌وه ده‌كه‌ن.
ئه‌و ئاژانسه توركيا باسى له‌وه‌شكردبوو، “به‌پێی پلانی منبج كه چاوه‌ڕوان ده‌كرێت توركیا و ئه‌مریكا له دوای چواری حوزه‌یران جێبه‌جێی بكه‌ن، پێشبینی ده‌كرێت چه‌كدارانی رێکخراوی یه‌په‌گه كه له خۆرئاوای رووباری فورات جێگیربوون له ماوه‌ی مانگێكدا له ناوچه‌كه ده‌ربكرێن”.
هه‌روه‌ها باسى له‌وه‌شكردبوو، “به‌پێی ئه‌و زانیارییه‌ی له چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كه‌وه ده‌ست ئاژانسی ئانادۆڵ كه‌وتووه، ئه‌مریكا و توركیا رێككه‌وتنی ته‌كنیكیان كردووه بۆ كشانه‌وه‌ی یه‌په‌گه له منبج. “
ئاماژه‌شى بۆ ئه‌وه كردبوو، رێككه‌وتنه‌كه به كۆبوونه‌وه‌ی كۆتایی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی توركیا، مه‌ولود چاوشئۆغڵو و هاوتا ئه‌مریكیه‌كه‌ی، مایك پۆمپیۆ له چواری حوزه‌یراندا له واشنتۆن راده‌گه‌یه‌ندرێت.
سه‌رچاوه‌كان ئاماژه به‌وه ده‌كه‌ن كه “ره‌نگه هه‌ندێک ورده‌كاری له كۆبوونه‌وه‌كه‌ی واشنتۆن بگۆڕدرێت، به‌ڵام هێڵه سه‌ره‌كییه‌كان ده‌پارێزرێن كه له كۆبوونه‌وه ته‌كنیه‌كاندا رێككه‌وتنیان لەبارەوە کراوە”.
هه‌ر به گوێره‌ى زانيارى ئه‌و ئاژانسه توركييه، “به‌و پێیه‌ش ئه‌گه‌ر له چواری حوزه‌یراندا دوایین واژوو له‌باره‌ی رێككه‌وتنه‌كه بكرێت، ئه‌وا له ماوه‌ی 30 رۆژی یه‌كه‌مدا چه‌كدارانی رێکخراوی تیرۆریستی یه‌په‌گه منبج جێده‌هێڵن”.
سه‌باره‌ت به داهاتووى منبج ئاژانسه‌كه بڵاويكردبوويه‌وه، “له قۆناغی دووه‌می رێككه‌وتنی منبجدا، چاوه‌ڕوان ده‌كرێت یه‌كه سه‌ربازی و هه‌واڵگرییه‌كانی توركیا و ئه‌مریكا ماوه‌ی 45 رۆژ دوای چواری حوزه‌یران له شارۆچكه‌كه‌دا لێكۆڵینه‌وه‌ی هاوبه‌ش ئه‌نجامبده‌ن. ورده‌كاریی میكانیزمی چاودێریكردنه‌كه، به‌پێی پێویستیه‌كان سه‌رله‌نوێ داده‌ڕێژرێته‌وه. له قۆناغی سێیه‌میشدا له ماوه‌ی 60 رۆژی دوای چواری حوزه‌یراندا، ئەنجوومەنێکی خۆجێی بۆ منبج داده‌مه‌زرێنرێت له پێكهاته خۆجێیه‌كان. ئه‌نجوومه‌نی خۆجێیی و ئه‌نجوومه‌نی سه‌ربازی كه ئاسایشی شارۆچكه‌كه ده‌پارێزن، به‌گوێره‌ی رێژه‌ی پێكهاته ئیتنیكییه‌كانی دانیشتوانی شارۆچكه‌كه داده‌مه‌زرێنرێت”.
دوایین ره‌شنووسی رێككه‌وتنه‌كه، هه‌فته‌ی داهاتوو له واشنتۆن له‌سه‌ر ئاستی وه‌زیراندا تاوتوێ ده‌كرێت.
منبج، شارێكى هه‌ڵكه‌وتووى باكوورى خۆرهه‌ڵاتى پارێزگاى حه‌له‌به له باكوورى سووريا. ئه‌و شاره ته‌نيا (30) كيلۆمه‌تر له خۆرئاواى رووبارى فورات و (80) كيلۆمه‌تر له ناوه‌ندى شارى حه‌له‌به‌وه دووره. ژماره‌ى دانيشتوانى به گوێره‌ى سه‌رژمێرى گشتيى (2004)، زياتر له (100) هه‌زار هاووڵاتى بووه و به‌شێك له دانيشتوانى كوردن و به‌شێكيشيان عه‌ره‌ب و چه‌ركه‌سن و كورده‌كان سوننه مه‌زهه‌بن.
هێزه‌كانى سوورياى ديموكرات (هه‌سه‌ده) و يه‌كينه‌كانى پاراستنى گه‌ل (يه‌په‌گه)، كه له لايه‌ن ئه‌مريكاوه وه‌ك هاوپه‌يمانى دژ به داعش ده‌ناسران، له (2016) ئۆپراسيۆنێكى سه‌ربازيان بۆ رزگاركردنى شاره‌كه له ده‌ستى داعش ئه‌نجامدا.
ئۆپراسيۆنه‌كه به ناوى (ئۆپراسيۆنى شه‌هيدى فه‌رمانده فه‌يسه‌ڵ ئه‌بو له‌يلا) ئه‌نجامدرا و له (17ى حوزه‌يران/ يۆنيۆى 2016) هێزه كوردييه‌كان چوونه ناو شاره‌كه‌وه و خه‌ڵكى شاره‌كه‌يان له ده‌ستى داعش رزگار كرد.
هه‌ر له‌و باره‌يه‌وه دوێنێ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی توركیا، مه‌ولود چاوشئۆغڵو، رايگه‌ياند، له‌و رێككه‌وتنەی له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا لەبارەی منبج ئه‌نجامیانداوه بڕیاریان داوه يه‌په‌گه له منبج بكشێته‌وه.
چاوشئۆغڵۆ گوتی: “هه‌نگاوی به‌رجه‌سته ئه‌وه‌یه یه‌په‌گه لێره ده‌رده‌كرێت. لێره‌دا چاودێری كشانه‌وه‌ی یه‌په‌گه ده‌كه‌ین له منبج”.
به‌پێی ئه‌و هه‌واڵانه‌ی له میدیای توركیدا بڵاوبووه‌ته‌وه، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی توركیا چاوشئۆغڵو، له كاتی گه‌ڕانه‌وه‌یدا له ئه‌ڵمانیا له ناو فڕۆكه‌دا وه‌ڵامی پرسیاری رۆژنامه‌نووسانی دایه‌وه.
سه‌باره‌ت به‌و كۆبوونه‌وانه‌ی له‌گه‌ڵ حكوومه‌تی ئه‌مریكا ئه‌نجامیانداون له‌باره‌ی منبج، چاوشئۆغڵو گوتی: “توركیا و ئه‌مریكا به‌یه‌كه‌وه بڕیارده‌ده‌ن له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی كه له به‌ڕێوه‌بردن و هێزه‌كانی ئه‌منییدا كێ جێگه‌ی یه‌په‌گه بگرێته‌وه. ده‌كرێت بگوترێت نیوه‌ی تۆ بڕیاری له‌سه‌ر بده نیوه‌یشی من بڕیاری لەسەر دەدەم. كۆبوونه‌وه‌ی ئاماده‌كاری و قۆناغی جێبه‌جێكردن هه‌یه. قۆناغی جێبه‌جێكردن ماوه‌ی چه‌ند مانگێك ناخایه‌نێت”.
چاوشئۆغڵو باسی له‌وه كرد كه كاتێک یه‌په‌گه كشایه‌وه توركیا كرده‌وه‌ى پێویست له ناوچه‌كه ئه‌نجام ده‌دات، گوتی: “لێره‌دا چاودێری كشانه‌وه‌ی یه‌په‌گه ده‌كه‌ین له منبج. دوای كشانه‌وه‌ی یه‌په‌گه ئێمه رێوشوێنه ئه‌منییه‌كان ده‌گرینه‌به‌ر، بۆ ئه‌وه‌ی بۆشایی روونه‌دات و رێكخراوی تیرۆریستیی دیكه نه‌یه‌ته ناوه‌وه. ئه‌وه‌ی مه‌رجه دیموگرافیای ئێره‌یه، دوای ئه‌وه‌ی به‌سه‌ركه‌وتوویی مۆدێلی منبج جێبه‌جێكرا، دوای ئه‌وه‌ی سه‌قامگیری له باكووری سووریا فه‌راهه‌مبوو ئه‌و هه‌نگاوانه ده‌گیرێنه‌به‌ر و مۆدێلی منبج ده‌بێته مۆدێلێك بۆ دواتر. ده‌چینه شارێكی تر، ره‌ققه. به‌هه‌مان شێوه كۆبانێ. ئاساییه ئه‌گه‌ر زۆرینه‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی كوردبێت، ده‌سه‌ڵاته‌كه‌شی كوردبێت. په‌كه‌كه كورده‌كانیشی نه‌فیكردووه. پێویسته ئه‌و كوردانه بگه‌ڕێنه‌وه”.
سه‌رچاوه: رۆيته‌رز، ئه‌نادۆڵ، ويكيپيديا
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
