دەنگێن نەمر (هۆنەرمەند پیر گرۆ)
رائد غانم
(پیر گرۆ پیر حەمۆ سێیو فەیو چێلكی) ل سالا(1907)ێ ل گوندێ فسقین ل قەزا نسێبینێ ل كوردستانا باكوور هاتیە سەر دنیایێ،پیر گرۆ سێ برا و خووشكەك هەبوون برایێن وی خەلەف و جەرجوور و شەمۆ و خووشكا وی ناڤێ وێ خەنسێ بوو،ژبەر زولما دەولەتا ئوسمەنلی نەچاربوون دەست ژ وارگەهێن خۆ بەردان و كۆچكرن بۆ چیایێ شنگالێ ئەو بوو ل سالا(1913)ێ قەستا عێراقێ كریە و ل گوندێ قوەیسی سەر ناحیا سنوونێ ڤە ل باكوورێ چیایێ شنگالێ ئاكنجی بووینە و ل سالا(1920)ێ دگەل خێزانا خۆ هاتیە گوندێ جەدالێ ل باشوورێ چیایێ شنگالێ ل جەم حەمویێ شەرو و ل وی دەمی سترانڤانێ ناڤدار برۆ شەرقی یەك ژ ئاكنجیێن گوند بوو،ل سالا(1922)ێ ب هاریكاریا مامۆستایێ سترانێ برۆیێ شەرقی دەست ب گۆتنا سترانێ كریە و یەكەمین سترانا پیر گرۆ گۆتی سترانا(بەسا خەلیل)بوو ژ دەڤێ برۆیێ شەرقی وەرگرتبوو ل سالا(1925)ێ ل بەر جەمایا شەرفەدین گۆتیە،پیر گرۆل گوندێ جدالێ هەڤژینی پێك ئانیە دوو ژن ئانینە یا بەری ناڤێ وێ غەزال حەسەن عەلی بوو ژ عەشیرا خالتا بوو و زارۆكێن پیر گرۆ ژ غەزالێ كور(پیر مچۆ_خدر_فەرحو)و كەچ (مەنجێ و باران) و ژنا وی یا دووێ غەریب محەما كەمال بوو زارۆكێن وی ژ غەریبیێ بتنێ كەچەك بوو ناڤێ وێ (شەمێ)بوو.
پیر گرۆ هەموو جۆرێن سترانێ گۆتینە ژبلی سترانا غەریبیێ،سترانا هەرا بتر كەیفا وی ژێرا دهات سترانا (مازی چنێ)بوو،دیسان كەیفا وی ژ سترانێن شەرا را دهات ل تالیا سالێن سیها دەه ستران ب سندۆقێن دەنگ تۆماركرینە ل چایخانا زلكی ل باژێرێ شنگالێ،پیر گرۆ بتر ژ بیست و پێنج كاسێتا تۆماركریە وستران دگەل گەلەك سترانڤانێن ناڤدار گۆتیە مینا(محەمەد عارف_عیسا بەرواری _عەبدالێ زەینێ)ل وەختێ باتزمیێ گەلەكێ كەیفا پیر گرۆ ژ گۆتنا سترانێ را دهات و سترانێن پیر گرۆ ل هەموو دەڤەرێن ئێزدیان بەلاڤ بووینە هەتا دناڤ ئێزدیێن ئەرمەنستانا سۆفیەتێ دا.
پیر گرۆ ل سالا(1968)ێ سەرەدانا ئێزدیێن وەلاتێ توركیا كریە و ب تایبەتی دناڤ ئێزدیێن هۆزا چێلكا ل قەزایێن میدیادێ ومێردینێ ل كوردستانا باكوور سێ هەیڤا ل وان دەڤەرا ستران گۆتینە و ئێزدی وموسلمانێن وان گوندان لێ كۆمبووینە و دگەل پیر نەهروز ل وێ دەڤەرێ ستران گۆتینە،رەحمەتیێ پیرۆ گرۆ تەمبور ب شێوەیەكی جوان د ژەنی یەكەمین تەمبوور وەكو خەلات یەكی ژ ئێزدیێن توركیا دایێ و هەتا مرنا وی ستران ب وێ تەمبوورێ دگۆتن ل سالا(1970)ێ بوویە مێهڤانێ ئێزكا دەنگێ كوردستان حاجی عومەران،دیسا بوویە مێهڤانێ رەحمەتیێ مەلا مستەفا و ل دیوانا ویدە ستران گۆتیە و وێ هنگێ رەحمەتیێ مەلا مستەفا بناڤێ بلبلێ چیایێ شنگالێ ناڤكر،پیر گرۆ بەشداری د شۆرەشێن كوردی دا كریە ژ سالێن (1966)ێ هەتا سالا(1975)ێ و گەلەك جارا هاتیە دەربەدەركرن و مالا وی هاتیە شەوتاندن ل سالا (1966)ێ چۆیە گوندێ كەرسێ،ل سالا(1970)ێ دەربەدەری وەلاتێ شێخ بوویە و ل گوندێ خانك وقەباغا كەڤن ئاكنجی بوویە ل سالا(1971)ێ ل گوندێ پیتونی ئاكنجی بوویە،و ل سالا(1972)ێ ل گوندێ قوەیسا زراڤك ئاكنجی بوویە،ل سالا(1973)ێ ڤەگەریا قوچا جمێ،پشتی راكرنا گوندان ل سالا (1975)ێ ل كۆمەلگەها دهۆلا ل باكوورێ چیایێ شنگالێ ئاكنجی بوویە،ل سالا(1978)ێ هەڤژینا وی غەریبیێ چۆیە بەر دلۆڤانیا خودێ،ل سالا(1984)ێ هەتا سالا(1986)ێ دگەل هەڤژینا وی دئێتە زیندانكرن ژئالیێ ئەمنا رژێمێ ڤە.
ل سالا(1986)ێ كورێن وی ژبەر زۆریا رژێمێ درەڤن بەرەف ئەلمانیا دچن و ل سالا(1990)ێ هەڤژینا وی یا دووێ ژی غەزال دچە بەر دلۆڤانیا خودێ مەزن،پیر گرۆ مرۆڤەكی دلڤەكرە ونەفس كچك بوو وبێن فرەه دلێ كەسی نەدهێلا و هەردەم داخوازیا تفاق وتەبایێ دكر،هەردەم دگەل گوندیا ب یاریا دامێ دكر،تووتنا كەرسێ ڤەدخوار وكەیفا وی ژ خوارنا هژیرێن چیایێ شنگالێ را دهات هەردەم ب زارۆكان رە خوارن دخوار،وی چەند هەڤالەك هەبوون وەك پیر سالحێ محما،مورادێ حەسەن مووسا،سەیدۆیێ گولێ و گەلەكێن دی،جل و بەرگێن پیر گرۆ یێن چێلكانیێ بێن كەڤن بوون هەتا نەمر بكۆم و كولۆز وكراس و بەرسینگ بوو،ب ت زمانا نزانی ژبلی زمانێ كوردی زارێ كورمانجی لەوما سترانێن وی ب پەیڤەكا كوردیا بژارە وپاقژ هاتیە گۆتن،رۆژەكێ لنگێ پیر گرۆ شكەست و پشتی دەمەكە كورت وب ئەگەرێ وێ چەندێ و پشتی ژیانەكا پر كول و كۆڤان و دەردەسەری ل سالا(1998)ێ خاتر ژ دنیایێ خواستن و چۆ بەردلۆڤانیا خودێ مەزن وەسیەت ل زارۆكێن خۆ كربوو ل بەر كۆلانا گۆرا ویرا سترانێن وی بێژن دا دەنگێ سترانێن وی ل گەلی و زنارێن چیایێ شنگالێ ڤەدا و ل زەهمانێ ئاڤدەل ئۆمەرا ل تەنشت مەزارگەهێ شەرفەدین ل چیایێ شنگالێ هاتە ڤەشارتن.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
