كۆمكوژیا ئێزدیان ل سەر ئاستێ نێڤ دەولەتی
سەگڤان شنگالی
هەر ژ رێككەفتی یا جێنۆسایدا ئێزدیان ل 3/8/2014ێ ل شنگالێ،رەنگڤەدانەكا مەزن و دلشەوات و نەخۆش ل گەلەك لایێن جیهانێ بەلاڤكر و گەلەك دەولەت و رێكخراوێن جیهانی چ ب رێیا كەنالێن راگەهاندنێ یان ژی خۆپیشاندانێن ئێزدیا و دۆستێن ئێزدیا ل بتریا دەولەتێن ئەورۆپی و جیهانی ب چاڤێن خۆ ئەڤ كۆمكوژیە دیتن،بێگۆمان چیرۆك و سەرهاتیێن تراژیدی و نەخۆش یێن زارۆك و دانعەمرا ژ تێهنا و برچا دگریان و كۆچبەریا ب لنگا و ل بەر دلۆڤانیا هاڤینێ،قیرین و گرتنا هەزاران كچ و ژنان بتر وژدانا مرۆڤ دۆستان هەژاند و ئەڤە بوو ئەگەر هەر زوو هندەك دەولەت و رێكخراوێن نێڤ دەولەتی یێن حكومی و سڤیل،هاریكاریێن پێتڤی یێن لۆجستیكی و دارایی و مەعنەوی ژ خەلكێ را پێشكێش بكن داكو هەر زوو رێ ل بەر بەردەوامیا جینۆسایدێ بێتە گرتن و مافێ مرۆڤان بێنە پاراستن، ژ وان ژی راگەهاندنا سەرۆكێ ویلایەتێن ئێكگرتیێن ئەمریكی یێن وی دەمی(باراك ئۆباما)، پشتی جینۆسایدێ ب چەند رۆژا داخوازا هاریكاریێن بلەز بۆ ئاوارەیان كر.
هەر ژ وی دەمی ڤە، كارەساتا ب سەرێ ئێزدیان دا هاتی ب جینۆسایدەكا دژی مرۆڤایەتیێ یا نێڤ دەولەتی هاتە ناسكرن،نەخاسمە هەكە ئەم ڤەگەرنە ناڤەرۆكا رێككەفتناما جیهانی یا نەهێلانا كۆمكوژی و جینۆسایدێ ل سالا 1948 ژلایێ رێكخراوا نەتەوەیێن ئێكگرتی ڤە دەركەفتی یە كو ب هەموو شێوەیەكی جینۆسایدەكا دژی مرۆڤایەتیێ هاتیە ئەنجام دان ب ڤێ یەكێ گەلەك دەولەتێن بانگەشا دیموكراسیێ و مافێ مرۆڤا دكن پرۆژێ ناساندنا جینۆسایدا ئێزدیا دناڤ پەرلەمان و دەستهەلاتا جێبەجێكرنێ(حكومەتێ) دا بەحس كرن،ب وێ مەرەمێ ب شێوەیەكی یاسایی ئەڤ جینۆسایدە بێتە ناسكرن و بتر گرنگی ب دۆسەیا ئێزدیا بێتە دان ل عێراقێ و ژ دەرڤەی عێراقێ،هەر ژلایێ دانپێدانێ ڤە ل نیسانا سالا 2015 دادگەها جینائی یا نێڤ دەولەتی هەلویستێ خۆ راگەهاند،ئەوا ب سەرێ ئێزدیا هاتی دكەفتە د چارچۆڤێ جینۆسایدێ دا، هەر ژ وی دەمی و هەتا نهۆ گەلەك دەولەتێن جیهانێ دان پێدان ب جینۆسایدا ئێزدیان كریە،ژ وان دەولەتێن دانپێدان كری ئەڤەنە (كەنەدا، ئەرمینیا، هۆلەندا، بەلجیكا)…هتد هەروەسا پەرلەمانێ ئەورۆپی،ل دەمێن داهاتی دا ئەڤ كۆمێن دان پێدانان دكارن بتر خزمەتا ئێزدیان بكن.
هەر ل دۆر بابەتێ دانپێدانێ هەكە ئەم بەرێ خۆ بدەینە هەلویستێ هندەك دەولەتێن دی بەردەوام خزمەتا قوربانی و رزگاركریێن دەستێ داعشێ كریە و هەول داینە كو كێشەیێن وان چارەسەربكن،تایبەت چارەسەریێن دەروونی چنكو بۆ وان كەسێن دناڤ دەستێ رێكخراوا تیرۆرستی یا داعشێ دا رزگاربووین و گەلەك ئەشكەنجە و كریارێن نەمرۆڤی بەرامبەر وان هاتینەكرن،تایبەت ئەو دەولەتە ئەڤەنە یێن پشتەڤانی یا ئێزدیان كرین(ئوسترالیا، فەرەنسا،كەنەدا)…هتد.
ل سالا 2016 رێكخراوا نەتەوەیێن ئێكگرتی رزگاربوویا ژێر دەستێ داعشێ (نادیا موراد) وەك بالیۆزا نیازپاكیێ یا نەتەوەیێن ئێكگرتی هەلبژارت ژبەر وێ یەكێ كو نادیا موراد یەك ژ قوربانیێن جینۆسایدێ یە و كەسەكە كو ژ بن زولما وێ جینۆسایدا مەزن قورتالبوویە بوویە، بێگۆمان ئەڤ هەولە بتر بوو ئەگەر جڤاكا نێڤ دەولەتی گرنگیێ ب دۆسەیا جینۆسایدا ئێزدیا بدەت و بەلگەیێن پێتڤی یێن تاوانان كۆم بكن.
ل داویێ ژی پشتی هەشت سالان ژ جینۆسایدا ب سەرێ ئێزدیان دا هاتی گەلەك روودانێن نەخۆش و مەزن ب سەر جڤاكا ئێزدی هاتن و وەك مە گۆتی ل سەر ئاستێ جڤاكا نێڤ دەولەتی كارێن جودا جودا بۆ ناسكرنا جینۆسایدێ هاتینە كرن، و وەك د بەری دە ئەڤ جینۆساید ل ناڤخۆ و هەرێمی نەمایە بەلكو دەرباز بوویە ئاستێ نێڤ دەولەتی.
