گەنج چەکێ ئاڤاکرنێ
موسا خالد
رۆژا جیهانیا گه‌نجان 12/8/2019ئه‌ڤڕو لناڤ هه‌موو جڤاكێن جيهانێدا وبتایبه‌تى دجڤاكێ كوردستانێ دا(گه‌نجایه‌تى). پێدڤى یه لسه‌ر لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار، پرۆگرام و نه‌خشه‌رێیان دابرێژن،لسه‌ر بنه‌مایێن ئه‌كادیمى و پێشكه‌فتى و هاوڵاتیبوونێ بوچاره‌سه‌ریا ئه‌وان پرسگرێكێن گرێدایى بگه‌نجان ڤه دا گه‌نج ماف و ئه‌ركێن خو بزانن،ژ به‌ركو (گه‌نجه‌كێ بێ ماف و ئەرك گه‌نجه‌كێ بێ واتا یه ).چونکە گەنج سامانێ سەرەکی یێ هەر وەلاتەکی یە، ستونا هەرە سەرەکێ یە و کارلێکەکێ بهێزە، بو برێڤەبرن و پێشڤەبرن و گوهوڕینا مللەتان، گەنج ب هەموو رامانەکێ پاشەڕۆژا هەر گەل و وەلاتەکینە،بۆ پێشکەفتنا جڤاکی،و چارەکرنا هەر ئاریشەیەکێ.شیاندان و پارڤکرنا گه‌نجان دبیاڤێ كارێن پیشه‌یى دا.لێک گوهارتنا هزرو بیران د جڤاکی دا،دناڤبەرا گەنجان تشتەکێ زێدە گرنگە، چونکە دڤێت گەنج ژ هەر لایەکێ ڤە دەرفەتا مفای وەرگریت ئەو بخو ژی دەرفەتا دروست بکەت نەک خۆ ل هێڤیا دەرفەتا بگریت،گەنج خودان حەزو ڤیان و گوهوڕینە و بەڕهەم هێنەرێ ئاڤاکرنا جڤاکی و مللەتانە، دڤێت گرنگیەکا مەزن و هەرەباش ب چینا گەنجان بدەن، ئاڤاکرنا سەرو سیمایێن جڤاکان و رێ خوشکرنا وان بۆ کومەلگەهێ و بەرفرەهبوونا وان،د سیستەمێن جودا جودا یێن مللەتگێریێ رەنگڤەدانەکا ئاسای یە ژ سەردەمێن هەبوونا گەنجان،ئەڤرۆ ژی ب شێوەکێ گشتی گەنج د ئاستێ هوشیاری و رەوشەنبری دایە.ئەڤە راستەوخو دبیتە پاڵدەر بۆ هەردوو لایەنا ئانکو(پێشڤەچوون_پێشکەفتن)ب خوڤە دگریت، لێ دڤێت وژدانا هەر گەنجەکێ یا زال بیت لسەر هەموو مەرەمێن دیتر بۆ هندێ بەرژەوەندیا لبەر چاڤ بگریت،گەنج بەردەوام بنیاتەکێ بهێزە بۆ وەلاتی،دڤیت دەرفەتا کارکرنێ بۆ گەنجان هەبیت ب تایبەت ل ناڤ دامودەزگەهێن مێری و حکومی و کەرتێ تایبەتدا بۆ بهێزکرنا وەبەرهێنانا بازرگانی،گەنج هێزا سەرەکی یا هەموو مللەتانە،ژ بۆ ئاڤاکرن و گەشەکرنا ئابووری مە پێدڤی ب هێزا گەنجانە،دڤێت هەر سال سیستەمەکێ نوی دەرفەتێن کار کرنێ پەیدابکەت، رێکێن گونجای و سەردەمیانا بۆ گەنجان بهێنە جیبەجێکرن،داکو رێژا بێکاریێ بەرەف کێم بوونێ بچیت بکەڤن،د خەباتا کارکرنێ دا پێخەمەت ئاڤەدانی و رۆناهیا عاقلی و رەوشنەبیری بهێتە ئاڤاکرن،و هەر وەلاتەکێ بخازیت ب هێزبیت دڤێت پشتبەستنا خو ب گەنجان بکەت،هەروەسا گەنج هەردەم پێدڤێ ب حکومەتێ هەیە ژ لایێ ماددێ و مەعنەوی.و دیسان حکومەت پاڵپشت بیت وەک ژ لایەنێ (پێکئێنانا خێزانێ، دەرفەتێن کاری)بو وان گەنجان بکەت یێن خودان بەهەرەمەند.دیسان گەنج گرنتیا پێشکەفتنا جڤاکی نە، پێدڤی گرنگیەکا تایبەت هەنە،لەوڕا نها چەرخێ لەزێ یە دڤێت لەز ل رەوشەنبیریکرن و هشیارکرنا گەنجی بهێتە کرن،داکو جڤاکێ کۆردی بەرەف پێشڤەبچیت بشێوەیەکێ ساخلەم،گوهوڕین ب لەزترین شێوە دهێنەکرن د جیهانا ئەڤرۆدا برێکا گەنجان و ئەڤرۆ ئەرکێ گەنجی دهێتە چاندن بۆ داهاتی و نەڤییێن پاشەرۆژێ دێ ئەرک زوربەیا وان کەڤیتە د بازنێ گەنجان دا.و گرنگە گەنج دەست ب گوهوڕینێن باش وسەردەمیانە بکەت داکو جڤاکەکێ ساخلەم بهێتە ئاڤاکرن،دڤێت رێگریێ د وان خالێن لاواز بکەن کو دبنە ئەگەرێن سەڕەکی یێن برینداڕبوون ڤەمانا مەیدانەکا بەرزە و ل جیهانەکا تاری دا بشێن،بەر سینگێ وێ لاوازیێ بگرن پێنگاڤێن باش و د وێ رێکێ دا دەربازبکەن، چونکە گەنج خودان هێزو شیانێن،زورترە ژ هەموو چینێن دی یێن جڤاکی و هندی گەنج هەبن سەرکەفتن بەرهەم ئینان مللەتان ژی زێدەتر لێ دهێت.گرنگە پێداچوون ژلایێ پەرلەمان و وسەرۆكايەتيا ئەنجومەنێ و حكۆمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ رێکە چارەسەریەک بهێت دیتن،كو هه‌ول بده‌ن پرسگرێكێن گه‌نجا چاره‌سه‌ر بكه‌ن.دابین كرنا ده‌لیڤێن كارى بو گه‌نجان لكه‌رتێن تایبه‌ت وگشتى دا.پیته‌دان ب گه‌نجێن داهێنه‌ر وچاڤدێرى و هاریكاریاوان یامه‌عنوى و مادى.،انا قەرین بچویك بوگه‌نجان بتایبه‌تى لبوارێن پیشه‌سازیدا.ودانانا گه‌نجین خودان شیان لجهێن بریارێدا بتایبه‌ت ئه‌و جهێن كوكارێ گه‌نجان دكه‌ن،بەلاڤ كرنا( هه‌ستێ نه‌ته‌وایه‌تی و هاولاتى بوونێ دناڤ گه‌نجاندا).دیسان ئاڤاكرنا گه‌نجان لسه‌ر بنه‌مایێن هزرى و نه‌ته‌وایه‌تى و دیموكراسى و به‌رپرسایه‌تیێ دابینکرن وروخساندنا یه‌كسانی و رەگەز(جه‌نده‌ر)دناڤ گه‌نجاندا وچه‌سپاندنا دادوه‌ریا كومه‌لایه‌تى.
