سترانبێژێ نەمر(دەروێشێ شێخ میرزا)
حەیدەر عەرەبۆ یوسفانی
وەختێ مرۆڤ بەحسا چیایێ شنگالێ دكت،ئێكسەر دەنگێ ستران و مقام و دووركان دكەفتە گوهێ مرۆڤی دە،ژبەركو بوویە وەك ناسنامەكێ و سومبولەكێ ژ خەلكێ شنگالێ رە و پێ هاتنە ناسكرن.
دەنگێ گەلەك سترانبێژا هەردەم ب زەلالی دمینێ وەكی كانیەكا دهڕكێتە دناڤ مەژی و هەستێ مرۆڤان دە،نەخاسمە دەنگێ سترانڤانێ نەمر شێخ دەروێشێ شێخ میرزا كو گەلەك جاران دیوان و كۆچكێ ماقول و خودان ئوجاخا ب رەوش خستنە،بەردەفك و سترانڤان و رەوشا كۆچك و دیوانێن میر و ماقولا،دلسۆز و وەفادارێ چیایێ ڕەنگین و كۆڤاندارێ ژیانەكا ئازاد ل وەلاتەكی ئازاد دا و ئاشقێ داستانێن عەشق و ئەڤینێ و مێرچاكیێ ب دەنگێ خۆ یێ نازك و شرین ب دەهێن جارا روودانێن داستانا عەدێ و شەریف بەگ و غەریبۆ و شێنی و نەواخا براهیم باشا ل دیوانێن میر و ماقولاندا گێراینە.
ناڤێ وی یێ دروست:
شێخ دەروێش شێخ میرزا ئۆسمانێ قاسۆ یێ خالتی یێ ناسكریە ب(دەروێشێ شێخ میرزا)ل رۆژا 1/1/1917 ل گوندێ حەمدوونە ل كوردستانا باكوور ژ دایك بوویە،ناڤێ دەیكا وی (هزار مادۆ) یە،سێ برا هەبوون بناڤێ (حەسەن،ئۆسمان،شەمۆ) و چار خووشك بناڤێ (عەدول،منجێ،سێڤێ،بەسۆ) هەبوون،شێخ دەروێش ژ شێخێن شێخوبەكرایە و ژ چینا قەتانیا یە،رەحمەتیێ شێخ دەروێش مرۆڤەكی دلڤەكر و مراد حاسل بوو،مرۆڤەكێ ب سەبر و ڤەكری بوو،دلێ وی تژی دلۆڤانی و ڤیان بوو.
قەفتەك ژ ژیانا وی:
شێخ دەروێش د عەمرێ زارۆكاتیا خۆ دا دگەل خێزانا خۆ و ژبەر فرمانێن دەولەتا تورك یا فاشست نەچار دبن جهـ و وارێن خۆ بهێلن ژ توركیا و ب دلەكێ شەوتی و كەزەبەكا پەڕتی كۆچ دكەنە چیایێ شنگالێ و ل گوندێ (ملك) ل دەڤەرا گەلیێ كەرسێ ل باكوورێ چیایێ شنگالێ ئاكنجی دبن،د تەمەنێ چاردە سالیێ دا حەز و ڤیانا ستران گۆتنێ ل با رەحمەتیێ شێخ دەروێش چێدبێ،و خۆ دگەهینتە مامۆستا و بەهرەمەندێ سترانا فلكلۆری یا شنگالێ برۆیێ شەرقی و لسەر دەستێ وی خۆ فێر دكەتە گۆتنا سترانێ و دەست ب گۆتنا سترانێ دكت ل دەڤەرا بەردحلێ ل چیایێ شنگالێ و ل گوندێن وەكو (كەرسێ،مامیسێ،ملك،زڤنكێ،شامیكا،كولكا،سمێ هێستر،كەلە هۆشگێ،كادینكا ..هتد) ل دەستپێكا فێربوونا وی،هەردەم ستران ب سترانبێژێن خودێ ژێ رازی شێخ مووسێ شێخ سلۆ و كچێ عەمێ رە گۆتینە.
هندەك بوویەر د ژیانا شێخ دەروێشێ شێخ میرزا دە:
ل سالا 1940 ژ چیایێ شنگالێ كۆچ دكەنە دەڤەرا شێخان و ل گوندێ باعەدرا میرا ئاكنجی دبن ژبەر هندەك ئەگەرێن نەدیار و ل وێدەرێ هەڤژینەكێ ژ خۆ را دبینت بناڤێ (مرجان شێخ سیسۆ) و ل سالا 1946 ب هەڤرە ژیانا هەڤژینیێ پێكدئینن و هەشت زارۆكێن وان چێدبن ژ وان ژی چار كور و چار كچ و كور بناڤێن(خەلەف،خێری،میرزا،سلێمان) و كچ بناڤێن:( كۆرێ،فریال،نازۆ،عەیشان)،ل وەختی جارا بەری میر تەحسین بەگ میرێ ئێزدیان سەرەدانا دەڤەرا كەرسێ كری هەڤ ناسین كەفتە دناڤبەرا رەحمەتیێ میر تەحسین و رەحەمەتیێ شێخ دەروێش و پاشی ببوو سترانبێژێ وی یێ تایبەت ژبەر دەنگێ وی یێ زەلال و چیایی و پاشی بوویە شێوردارێ وی یێ كاروبارێت عەشیرەتا (ئێلا) و وەختێ ئاریشەك دناڤبەرا دوو عەشیرەتان دا چێدبوو ل شنگالێ شێخ دەروێش وەك نوونەرێ میری ل دەڤەرێ قەستا وان دكر و ئاریشا وان دگەهاندە میری و دبوو بەشەك ژ چارەسەریا وێ كێشێ،ئەڤ كار ژی دكر ژ ئێزدیان رە ژ بلی كارێ ستران گۆتنێ،و پاشی ژبەر بارودۆخێ وی سەردەمی یێن نەئارام ل عێراقێ نەچار دبت دگەل تەحسین بەگ دچتە وەلاتێ ئیرانێ و چەندەكێ ل ئیرانێ دمینت و ژیانەكا سەخت و دژوار دەرباز دكن و ل سالا 1974 میر تەحسین بەگ دچتە لەندەنا پایتەختێ بریتانیا و شێخ دەروێش دگەل خێزانا خۆ ژ ئیرانێ ڤەدگەرتە عێراقێ و ل باعەدرا شێخا ئاكنجی بوون.
ل سالا 1975 پشتی پەیمانا جزائر ل ئادارا هەمان سال دگەل خێزانا خۆ جارەكا دن ڤەدگەرتە چیایێ شنگالێ و ل گوندێ ملك دیسا ئاكنجی دبن،بەلێ پشتی راكرنا گوندان ژلایێ حكومەتا وی دەمی یا عێراقێ ڤە و كۆمكرنا وان د كۆمەلگەهێن چێكری دە گوندێ وان ژی راكرن و خرابكرن لەوران رەحمەتیێ شێخ دەروێش ژی وەك پرانیا خەلكێ سەردەمێ خۆ بەلەنگازی و رەزیلی و دەردەسەریا ژیانێ دیتی یە.
رەحەمەتیێ شێخ دەروێش هەموو جۆرێن سترانێ گۆتینە مینا سترانێن(وەفاداریێ،شەرا، ئەڤینیێ،مێرچاكیێ،غەریبیێ،دەروونێ …هتد )،و ب دەهان ستران ب دەنگێ وی هاتینە تۆماركرن و گەلەك سترانبێژ لسەر دەستێ وی فێر دبنە ستران گۆتنێ و سترانبێژەكێ ناسكری یێ وەختێ خۆ بوویە،هەروەسا مۆرالا گوهدارێ دەنگێ خۆ بلندكریە.
هەردەم ستران ل كۆچك و دیوانێن سەرۆك عەشیرێن چیایێ شنگالێ دە دگۆتن و داوی سترانا تۆماركری ل جڤاتا مرادێ بەرەكات بوو سەرۆكێ عەشیرا ڕەشكا و هەوێریا ل گوندێ گوهبەل تۆمار كربوو،بتر ژ (200) سترانا دزانی.
پشتی غەم و كول و كەسەران دلێ وی یێ مەزن دئێتە سەكناندن ل (2/6/2006) دچتە بەر دلۆڤانیا یەزدانێ مەزن و ل گۆستانا مەزارێ شێبل قاسم ل چیایێ شنگالێ دئێتە ڤەشارتن،لێ دەنگێ وی هەردەم ساخ و زندی دمینت ل با عەشق و ئەڤیندارێ وی.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
